Een week geleden gaf ik Jean-Marie Dedecker geen kans met een nieuwe rechts-liberale partij zonder een kartel met het Vlaams Belang. Nu Bart Somers de revolutie binnen de VLD uitgeroepen heeft en de partij een progressieve centrum-koers met een sociaal imago wil laten varen, moet die overweging herzien worden. Blijft de partijvoorzitter verkondigen dat Jean-Marie Dedecker alles is wat de nieuwe VLD niet wil zijn, zou het wel eens kunnen dat hij zal eindigen als de grootste stemmenronselaar voor de Oostendenaar.

In een interview met De Standaard wordt Bart Somers een vergelijking met Nederland voor de voeten geworpen: hij beweert immers dat er in Vlaanderen geen plaats is voor een rechts-liberale partij, en dat een liberale partij per definitie sociaal en progressief moet zijn, maar in Nederland bestaat er toch zoiets als de VVD, die duidelijk een rechts-liberale partij is. En die het veel beter doet dan de links-liberale D'66, op dit ogenblik op sterven na dood. Bart Somers antwoordt daarop koket dat de situatie in Vlaanderen niet vergeleken kan worden met die in het buitenland, want wij hebben een andere geschiedenis gehad. Einde van de analyse, en de journalist schakelt over naar het volgende thema. Makkelijk zat dus.

Alleen, een links-liberale partij, hebben wij dat in Vlaanderen niet nog al eens gehad? Wat was immers iD21 anders dan een poging om een links-liberale partij op poten te zetten? Nota bene vanuit een partij die zichzelf als Vlaams definieerde en eerder tot de rechtse flank van het politieke spectrum werd gerekend. Het is jammer dat de journalisten Wouter Verschelden en Steven Samyn Bart Somers de gelegenheid niet gunden om eens zijn licht over dat initiatief te laten schijnen. Of waarom ook die vergelijking niet opgaat. In ieder geval is het zo dat Bert Anciaux via het ommetje van iD21 uiteindelijk de Volksunie in twee wist te splitsen: zelf kwam hij uiteindelijk via het vehikel van SPIRIT bij de sp.a terecht, terwijl de andere helft onder leiding van Geert Bourgeois de N-VA vormde, vandaag in kartel met de eertijds door de Volksunie zo verguisde CD&V.

Als er een parallel met iD21 getrokken mag worden, dan zal vroeg of laat geformaliseerd worden wat Jean-Marie Dedecker en Hugo Coveliers vandaag al aan iedereen die het horen wil verkondigen: dat de VLD een bijhuis is van de sp.a, en dat de toekomstige kartelpartner bij de komende verkiezingen zal verschrompelen. Afhankelijk van hoeveel en hoe snel Jean-Marie Dedecker kiezers en mandatarissen uit de VLD van vandaag weet over te halen naar zijn nieuwe partij, wordt dat iets voor 2009 of 2011, maar een eerste proef staat al geprogrammeerd voor de lente van volgend jaar met de federale verkiezingen. Lijdt de partij dan een zwaar verlies, dan kunnen er twee dingen gebeuren: er rollen koppen, of de partijleiding volhardt in de boosheid. Het laatste is dan misschien nog het meest waarschijnlijke als de partij federaal aan de macht blijft in een tripartite.

Maar wat dan met Jean-Marie Dedecker? De vraag is of hij uiteindelijk zal willen aansluiten bij het Vlaams Belang, al dan niet via kartelpartner VLOTT van collega-verstoteling Hugo Coveliers, dan wel op eigen kracht naar de kiezer wil gaan. Sluit hij zich aan bij het Vlaams Belang, loopt hij het risico in een zelfde situatie als Hugo Coveliers en Bert Anciaux terecht te komen, namelijk die van randfiguur in de marge van grote broer, die wel enkele kruimels toegewezen kan krijgen en van zichzelf mag vinden dat hij het verschil maakt, maar door de buitenwacht niet al te serieus genomen wordt wat de aanhang betreft. Ik kan begrijpen dat iemand met zijn karakter daarvoor bedankt. Bovendien duikt het probleem op dat het in dat scenario wel eens heel moeilijk zou kunnen worden om voldoende volk van de VLD over te kunnen halen over te stappen naar VLOTT. Ik weet niet of iemand als een Boudewijn Bouckaert bereid zal zijn zulke stap van Jean-Marie Dedecker te volgen.

Een eigen partij dan maar, bijvoorbeeld onder de naam Rechts-Liberaal? Voor figuren als Boudewijn Bouckaert zou het dan in ieder geval gemakkelijker worden om Jean-Marie Dedecker te volgen. De vraag is dan hoe goed zulke partij het kan doen bij de verkiezingen. Zeker, Jean-Marie Dedecker haalde zo'n 40% van de stemmen bij de laatste verkiezing van de partijvoorzitter bij de VLD. Maar als je grosso modo een gelijkheidsteken mag zetten tussen partijleden en kiezers, en je stelt dat 10 van die 40% vandaag reeds vertrokken zijn, en een andere 10 nooit zullen vertrekken, dan spreken we op nationale basis van slechts 4 à 5% van de stemmen. (Vraag: zijn dat de 4 à 5% die bij een peiling als De Stemmenkampioen wel zéggen dat ze voor het Vlaams Belang zullen stemmen, maar als puntje bij paaltje komt «met de dood in het hart» toch maar weerkeren naar de blauwe stal?) Daarmee haal je hoe dan ook met wat geluk in de kieskring Antwerpen één zetel binnen, als je daar al de kiesdrempel weet te halen, maar veel meer zit er uiteindelijk niet in.

Dat wordt echter helemaal anders als Bart Somers de komende maanden blijft herhalen dat de VLD progressief en sociaal moet en zal zijn, en dat Jean-Marie Dedecker en zijn partijtje de tegenpool van die nieuwe VLD zijn. Het beeld wordt dan veranderd van persoon Jean-Marie Dedecker die als ruziestoker uit de liberale partij werd gezet naar Rechts-Liberaal die als ideologie afgestoten wordt door de links-liberale VLD. Meteen wijst Bart Somers daarmee ook een deel van zijn eigen aanhang van die voorzittersverkiezingen de deur richting Jean-Marie Dedecker omwille van ideologische redenen, en is een aandeel van 5 à 10% van de stemmen in Vlaanderen plots wel een realistisch scenario, zeker als ook Hugo Coveliers overgehaald kan worden zijn VLOTT aan Rechts-Liberaal te koppelen. Noël Slangen zou dat toch maar beter eerst eens allemaal goed doordenken voor hij zijn partijvoorzitter werkelijk op dat pad zet, ook al zijn het de federale verkiezingen van 2007 niet waarop hij afgerekend zal worden.