Het is maar dat u het weet. In 1992 begon ik bij de VRT met een kleine redactie en een zeer bescheiden begroting met een wekelijks historisch programma dat de reekstitel “Boulevard (naar het verleden)” droeg. Dat werd 5 jaar later Histories en tegen die tijd speldde Bert de Graeve de onnozele hanzen in het Vlaams Parlement op de mouw dat die oudere generatie omroepmedewerkers maar best kon ophoepelen. Het parlement trapte erin, schortte een beloofde belastingvermindering op om de operatie te betalen en ik en 400 anderen stapten vol vreugde uit. Ik ben geen belanghebbende in het volgende verhaal maar kan u echt niet de strengste objectiviteit beloven die u dagelijks en onomstotelijk van de VRT krijgt.

Nogal wat kritische Vlaamsgezinden zijn ervan overtuigd dat programma’s als “De Grootste Belg” bij de omroep geconcipieerd worden door een troep duivelse Belgicisten die ons weer eens willen beroven van onze ware Vlaamse identiteit. De waarheid is meestal eenvoudiger: inertie, luiheid, gemakzucht zijn veel sterkere factoren bij zulke beslissingen. L’Etendard (partner in dat Belgenproject) van 21 april schreef dat meer en meer programmaformules in het buitenland gekocht worden, (zij het dat VTM daar sterker in is dan VRT). Wel, eind november 2002 liep “De grootste Brit” bij de BBC, een mengeling van spel, interactieve tv en documentaires maar in feite niet meer dan “Idool” met een historisch sausje. Daar ziet het nieuwe baasje van Canvas wel iets in.

Dat baasje is sinds 1 februari 2003 ene Johan Op de Beeck, zoon van de vroegere hoofdredacteur radio en SP-apparatsjik Ward. Op de Beeck jr. las vroeger vrij goed de autocue af bij de nieuwsdienst. Jan Merckx, die beter had moeten weten, verwarde voorlezen met beroepskennis en bood hem het hoofdredacteurschap aan van de nieuwsdienst van het op te starten VTM. Op de Beeck ging keurig de toestemming vragen van zijn bazen (neen niet aan de Reyers- maar aan de Keizerslaan in het hoofdkwartier van de SP) en stelde vervolgens zo’n dwaze financiële eisen dat Merckx afhaakte. Op de Beeck startte een eigen bedrijfje en liet puin achter bij o.a. TV-Limburg en Kanaal Z tot hij via de vrienden Canvas toegestopt kreeg.

Op de Beeck krijgt het groene licht van TV-baas van Hecke en dus koopt de VRT de “Grootste Brit” formule bij de BBC want Nederland en Duitsland hebben dat ook gedaan en dus is zo’n “Ontdek de Belgische Ster” onvermijdelijk. Zo doen we meteen iets aan “175 Jaar België.” Als goede SP-er denkt Op de Beeck er niet eens aan dat een groot deel van de kandidaten voor de titel nooit van België gehoord hebben.

Lijstjes maken

Nu is er bij Canvas al een wekelijks historisch programma: “Histories,” met koningsfreak Jan van den Berghe als eindredacteur. Die ziet die Belg niet helemaal zitten want wat zullen de gevolgen zijn voor Histories? Om te beginnen krijgen een paar mensen van die redactie de opdracht om een lijstje te maken. Ze komen met zo’n 600 namen op de proppen. Zij weten dat hier niet alleen “Belgen” maar ook Vlamingen, Brabanders, Zuidnederlanders enz, gewoond hebben. Ze besluiten dan maar dat iedereen die geboren is op het huidige grondgebied in aanmerking komt voor de titel. In de hemel noteert Jeroen Bosch verbaasd dat zijn geboorteplaats Den Bosch hem ineens scheidt van al zijn andere Brabantse landgenoten als Breughel, Rubens, van Dijck enz. En Willem van Oranje zegt hem: “Tiens, in Nederland ben ik er wel bij hoewel ik uit Duitsland kom.” Die “Belg” impliceert daarenboven dat het zelfs een Waal kan zijn en dus wordt voorzichtig contact gezocht met de RTBF. Daar heeft men weer eens geen geld, tijd en goesting om te coproduceren. Dus gaat de VRT er alleen voor om later te vernemen dat de RTBF het liever op zijn eentje doet. In theorie zullen er dus twee grootste Belgen zijn hoewel dat in de praktijk erg kan meevallen gezien de kansen van Eddy Merckx (geen familie van Jan).

Intussen verneemt de redactie van Histories dat zo’n project niet helemaal spek voor haar bek is. Ze mag wel het grootste deel van haar begroting afstaan en eventueel nog wat personeel toeleveren aan de amusementsindustrie. De heer Crabbé, presentator van de bekende Tetris-kloon “Blokken” is tezamen met een van mijn vroegere hyperkinetische medewerkers co-eigenaar van het productiehuis “De Mensen.” Daar verdienen zo’n 15 Mensen de kost en staan toestellen die miljoenen kosten en moeten afbetaald worden. Presentator Crabbé en De Grootste Belg hebben theoretisch niets met elkaar te maken, maar toch slaagt hij erin die Belg voor het grootste deel naar zich toe te halen zodat hij met een gerust gemoed exclusief verder voor de VRT wil werken. Zulke deals zijn niet uitzonderlijk bij de omroep. Voor mijn nieuwjaar kreeg ik van de kinderen de 3-delige DVD 100 jaar KV Mechelen: meer dan 10 uur unieke beelden voor het allergrootste deel uit de archieven van de VRT en dat voor de belachelijke som van 11 Euro. Probeert U zelf maar eens één minuutje uit de VRT-archieven los te peuteren en te commercialiseren. U zal naar adem happen bij het prijskaartje. Maar KVM-redder-in-nood (staat echt op zijn visitekaartje) Mark Uytterhoeven kan veel verkrijgen in ruil voor zijn exclusieve diensten (dank je Mark en laat ons hopen dat al die andere clubs ook zo geen DVD’s willen).

Den Belg dijt inmiddels altijd maar uit. De VRT-pers (L’Etendard en het vulgair collaborateursblad Humo) doet ook mee en de radio moet ook aan boord. En dus wordt er met al de partners als gek vergaderd en groeit de chaos, de verwarring en de onzekerheid. Maar de redactie van Histories krijgt wel een koud stortbad. Ze mag in 2005 nog maximum 5, 6 programma’s maken. Op de vraag wat de medewerkers die niet bij de Grootste Belg betrokken worden al die maanden moeten uitrichten luidt het antwoord: eens goed nadenken over een nieuwe concept! Enkelen staan ter beschikking van de bende van Crabbé die op zeker ogenblik zelfs eist dat de VRT-medewerkers de Reyerslaan verlaten om onder gezag en toezicht in de Menselijke kantoren te werken. Jan van den Berghe is de situatie zo beu dat hij in september 2004 meedeelt dat hij in januari 2005 liever met pensioen gaat. Dat is geen probleem want de inerte Op de Beeck heeft een nieuwe adjunct op het oog die het hok eens gaat opkuisen. Dat is Bart de Poot, de briljante vroegere hoofdredacteur van het succesrijke VTM-magazine “Telefacts,” jarenlang het duidingsprogramma over seksuele afwijkingen tenzij prinses Marie-Christine weer eens geld nodig heeft en in ruil wat wil opbiechten; kortom de juiste man op de juiste plaats voor het verdiepend net. Inmiddels heeft Jan Van den Berghe de lijst van 600 gereduceerd tot 300. Daar moeten er nu nog 100 uit gekozen worden.

Voor Op de Beeck kan alleen het puikje van ons volk dat doen: een commissie van Wijzen zoals Mark Eyskens, Paul baron-monarchielakei Buysse en toenmalig Duce van het F(ront)D(es)F(ascistes) Louis Michel en natuurlijk de overmijdelijke Etienne Vermeersch en clown Reynebeau. Dan beslist een genie dat deze Wijzen maar op één plaats kunnen selecteren: daar waar het allemaal begon… in de foyer van de Muntschouwburg. Maar de Munt heeft wat beters te doen en de meeste wijzen ook en het wordt tenslotte… de Vlaamse club in de Warande.

Er bestaat jammer genoeg geen video van de selectievergadering want dit is satire op topniveau. De echt groten verschijnen natuurlijk niet maar zenden een briefje. Louis Michel stelt koning Albert voor, niet le premier maar wel zijn zuip-en vreetgenoot le second. Michels haring braadt niet. Een schurk, maar dan wel een geniale schurk als Leopold II, moet er ook uit volgens de grote kenner Reynebeau. Je kan Leopold niet in een oplichtersprogramma voorstellen als een boef die 3 keer meer Congolezen vermoord heeft dan er mensen woonden in Congo om hem dan in een ander programma weer binnen te smokkelen. Vooral Etienne Vermeersch heeft nog altijd niet door wat de bedoeling is. Hij stelt namen voor als Quinten Metsijs, Hugo van der Goes en Jean Bolland en denkt niet dat voetballers binnen 100 jaar nog enige faam zullen genieten. De vertegenwoordiger van Crabbé’s firma wordt lijkbleek bij de gedachte aan programma’s met inhoud. Tenslotte eindigt de vergadering zoals zoiets altijd eindigt: als ik deze twee krijg, krijg jij er ook twee van jouw voorkeur en eindelijk hebben we 100 namen.

Dan kan men eindelijk beginnen met… weer eindeloze vergaderingen. De Mensen willen  korte TV-portretten van alle 100 genomineerden op het scherm brengen (en dus kassa voor het eigen productiehuis). De marketing directeur van de tv, een dame met nog enigszins gezond verstand, zegt njet. Van haar kant maakt de Club Crabbé zich zorgen over de te grote sérieux van de lijst. Ze wil het publiek ook nog een kans geven om met eigen kandidaten te komen. Aimé Van Hecke is enthousiast, tot hij er op wordt gewezen dat er zich dan wel eens een Vlaams Fortuyn-effect zou kunnen voordoen (men denkt natuurlijk aan de grote Satan uit Ekeren). Daarop wordt besloten dat àlle levende politici van nominatie worden uitgesloten.

Terwijl er naarstig voortvergaderd wordt, neemt Het Nieuwsblad iedereen in snelheid. De krant organiseert geheel op eigen houtje een “Belg der Belgen” verkiezing. Bij De Standaard weten ze van niets. De lezers van Het Nieuwsblad kiezen voor de politiek volledig correcte Pater Damiaan. Wie de resultaten op de website analyseert merkt dat hij de titel heeft binnengehaald met ongeveer 600 stemmen.

Aan volk geen gebrek

Dit geweldige succes kan de trein bij VRT niet meer stoppen. Radio en de “Boekskes” organiseren eerst de verkiezing van de 11 gecoöpteerden. Radio 1 heeft het gelukkige idee het team van “Jongens en Wetenschap” te laten opdraven om de wens van de luisteraar te leren kennen. Deze twee heren snuiven de lucht op, ruiken een reuzendrol en beginnen, o.a. gesteund door de erkende voedselmoordenaar Herwig van Hove, het zotteke te houden met de suggesties van luisteraars. Het resultaat is er naar. De aandoenlijke gebruikers van het Seniorenweb stemmen de  19-jarige ontwerper van hun geliefkoosde website naar de eerste van de 11 bijkomende plaatsen. Ook Rob Klop komt in actie en haalt zijn slag thuis nadat hij al zijn Vlaams-nationale vrienden heeft aangemoedigd voor Hendrik Conscience te stemmen, de man die in 1830 als soldaat mee de “Hollanders” verjoeg en op de betaalrol van le roi Léopold stond. De doodsteek komt tenslotte uit de Reyerslaan zelf. Studio Brussel stelt voor ex-mevrouw Jacques Vermeire te nomineren. Dat wordt een daverend succes en hogerhand moet ingrijpen en haar naam schrappen (waarschijnlijk tot spijt van De Mensen want dit sletje onder de douche, in bed, enz., is hun natte droom).

Tenslotte kozen luisteraars en lezers 10 finalisten tussen de 111 genomineerden. In het najaar komt er een grote openingsshow en dan krijgen de 10 finalisten naar het Britse voorbeeld een eigen programma met een peter of meter die hen den volke aanbeveelt en dan stemmen we weer en tenslotte kiezen de Vlamingen Eddy Merckx. Dat hele project heeft inmiddels miljoenen plus de waarschijnlijke kop van de netmanager gekost. Het contract van de heer Op de Beeck wordt niet verlengd. Een aantal Canvas-programma’s hebben een goed deel van hun begroting en zendtijd moeten inleveren om deze gekkigheid op het scherm te brengen. Het Canvas-marktaandeel kalft intussen gestaag af. Voor een groep medewerkers wenkt technische werkeloosheid zolang de Belg loopt. Hun salaris mag bij de miljoenen Euro’s geteld worden die het hele project zal kosten.

Nou ja, aan volk is er toch geen gebrek bij de omroep. Ik tel alleen al in het organigram van TV (zonder nieuwsdienst, technische diensten of hulpdiensten) 47 baasjes, adviseurs, coördinators en marketeers. Het jaarverslag ligt voor mijn neus en daar staat in dat de omroep nu al 2.974 personeelsleden heeft plus nog een paar honderd interimarissen. Dat zijn er zo’n 800 meer dan toen de Graeve zijn eerste uitstroomoperatie had beëindigd. Maar vergeleken met toen worden zoveel meer TV-programma’s buitenhuis uitbesteed. En op dat punt is het jaarverslag bijzonder discreet. Het stikt van de cijfers maar hoeveel er buitenhuis betaald wordt voor hoeveel programmaís mag de belastingbetaler niet weten.

Toch één troost, de Vlaams-nationalisten kunnen ophouden met leuteren over die Belgicistische zender. Dat is gewoon niet waar en de VRT levert het bewijs. Drie van de vijf radiozenders (o.a.Klara ) worden tegenwoordig met korte tv-spotjes gepromoot en daar is geen woord Frans bij want alles is keurig in het Engels.