Donderdag beweerde La Libre Belgique in een artikel dat RTBf en Vers l'Avenir in juni, vlak voor de regionale verkiezingen, een peiling achtergehouden zouden hebben. Reden: de resultaten weken teveel af van de vorige peilingen. Achteraf bleek echter deze peiling de meeste «correcte» van allemaal te zijn…

In hoeverre de achtergehouden peiling van RTBf–Vers l'Avenir werkelijk de meest correcte peiling van allemaal was, valt natuurlijk moeilijk in te schatten zolang we de cijfers niet kennen. De bronnen die in La Libre Belgique aangehaald worden beweren dat de peiling géén zwaar verlies voor de PS aangaf, in tegenstelling tot de verliezen van ongeveer vijf procent die voorspeld werden in de peilingen die wel gepubliceerd werden. In dat geval is het duidelijk dat de achtergehouden peiling, uitgevoerd door Dedicated Research, een gemiste kans was voor de RTBf en Vers l'Avenir.

Het spreekt voor zich dat RTBf en Vers l'Avenir met de zaak lichtjes verveeld zitten, zeker omdat de twee vlak voor de verkiezingen uitpakten met een hele rist peilingen per provincie. Zoals een bron vertelt, werd dag na dag de ondergang van de PS voorspeld, terwijl de partij op 7 juni gewoon status quo noteerde. Het is dan pijnlijk wanneer achteraf blijkt dat men ook over een peiling beschikte die een heel ander beeld gaf. Mogen we er echter ook even aan herinneren dat de krant die nu met de geruchten op de proppen komt, La Libre Belgique, er al bij al even ver naast zat als RTBf en Vers l'Avenir, en het artikel daarom ongetwijfeld een hoge graad van Schadenfreude in zich draagt?

Maar er is meer. Een maand geleden hadden we het al over het onzinnige wetsvoorstel van Philippe Mahoux, die opiniepeilingen met een te grote foutenmarge en te dicht bij de verkiezingsdatum zou willen verbieden. Dat wetsvoorstel moet in het licht van de hierboven reeds vermelde peilingenreeks van RTBf en Vers l'Avenir gezien worden, want de partij van Philippe Mahoux, de PS, ergerde er zich toen dood aan. Om begrijpelijke redenen, overigens, maar dat gaf Elio di Rupo natuurlijk nog niet het recht om RTBf de huid vol te schelden en hen te «herinneren» aan hun openbare functie. In zijn wetsvoorstel veinst Philippe Mahoux echter bezorgdheid over eventuele beïnvloeding van de publieke opinie door onzorgvuldige peilingen. Niemand wordt natuurlijk graag bestempeld als een verliezer, maar de vraag moet toch gesteld worden of de PS werkelijk zo'n slechte zaak zou gedaan hebben aan al die voor haar negatieve peilingen. Zou het kunnen dat die peilingen er net voor gezorgd hebben dat kiezers die anders misschien wel voor Ecolo of cdH zouden gestemd hebben, het toch maar op de PS hielden om de schade een beetje te beperken? Zou het ook kunnen dat de PS, precies door die voorafgaande negatieve peilingen, psychologisch veel beter door de verkiezingsnacht is gekomen dan anders wel eens het geval had kunnen geweest zijn?

Een andere vraag is natuurlijk wat er zich eigenlijk in het hoofd van een peiler of medium afspeelt wanneer er besloten wordt een peiling niet te publiceren. «Ça fait trois semaines qu’on annonçait des moins 5 % pour le PS. On n’allait quand même pas changer notre fusil d’épaule. Personne n’a eu envie de se décrédibiliser.» En nog: «Ce n’était pas très heureux d’arriver la veille ou l’avant-veille du scrutin avec un sondage et des résultats différents du sondage initial.» Achteraf zit men dan natuurlijk met de gebakken peren. Maar het is toch wel merkwaardig dat men in dit land de kleinste verschuiving, al valt ze ruimschoots binnen de foutenmarge, uitvergroot om er ellenlange artikels over te kunnen schrijven, maar wanneer een peiling te veel verschilt van de vorige, dan houdt men ze toch maar liever achter omwille van… de geloofwaardigheid. Ik had het zelf nooit kunnen verzinnen.

In het hoofdstuk «Mag het ietsje meer zijn» in Media & Journalistiek in Vlaanderen schreef ik nog dat Vlaanderen niet bepaald hoeft te snoeven over het aantal peilingen dat er uitgevoerd wordt, maar dat de toestand in Wallonië zo mogelijk nog slechter is. Ik zou echter niet durven beweren dat het bovenstaande voorval in Vlaanderen onmogelijk zou zijn. Stel je inderdaad eens voor dat één van de kranten een week voor de verkiezingen plots met de resultaten van een peiling geconfronteerd zou worden waarin een «verkeerde» partij plots vijf procent naar boven zou springen. Publiceren, of toch maar doen of de neus bloedt? Wat in ieder geval vaststaat, is dat het wetsvoorstel van Philippe Mahoux niet bepaald voor veel verbetering zou zorgen. Integendeel, in plaats van peilingen te verbieden, zou het misschien beter zijn indien de media verplicht zouden worden àlle peilingen te publiceren, of de resultaten hen nu aanstaan of geloofwaardig overkomen of niet. Misschien toch eens iets om over na te denken.