Roger Vangheluwe

Mgr. Roger Vangheluwe, de bisschop van Brugge, publiceert vandaag in De Tijd een bijzonder dwaas opiniestuk over de G8-top in Gleneagles. Wanneer ik zoiets begin te lezen denk ik altijd aan wat Michael Novak me in de jaren tachtig ooit vertelde over de brieven die de Amerikaanse bisschoppen toen pleegden te publiceren over het economische of militaire beleid van Ronald Reagan: “Bisschoppen die brieven over politiek beleid schrijven, dat is zoiets als politici die een encycliek schrijven over moraaltheologie.”

Waarom volgt Vangheluwe het voorbeeld niet van de wijze schoenmaker die bij zijn leest bleef? “Het is niet de taak van de bisschoppen economische plannen uit te tekenen,” zo schrijft hij. Hij weet dus dat hij er beter niet aan begint, maar doet het desondanks toch. Daaruit blijkt de zwakheid van de Westvlaamse bisschop. Je kan er immers donder op zeggen dat Mgr. Vangheluwe dat artikel in De Tijd niet zelf geschreven heeft, maar dat één of andere “anti-globalist” uit de bisschoppelijke entourage de Brugse herder zo dwaas heeft gekregen om zijn handtekening onder een hem voorgeschotelde tekst te zetten. Waardoor die tekst het gezag van de bisschop krijgt, en de bisschop vervolgens… zijn gezag verspeelt.

Vangheluwe’s artikel bevat immers niets anders dan platitudes (de noord-zuidas moet een as van samenwerking worden, blabla, er moet meer ontwikkelingshulp komen, blabla, schuldkwijtschelding is nodig, blabla, de wereldhandel is unfair, blabla) en onzin.

Op die onzin ga ik hier wat dieper in omdat de hele politieke en economische filosofie van de bisschop (of zijn ghostwriter) er blijkbaar op gebaseerd is. Hij schrijft immers dat één van de “oriëntaties” in de sociale leer van de kerk de “waardering voor de politiek” is: “Ontwikkeling zal nooit slagen zonder een politiek beleid dat de mogelijkheden daarvoor schept.” Lees die zin nog maar eens want ze is de cruciale zin in het hele episcopale betoog. De Tijd herhaalt deze zin zelfs in een streamer bij het artikel. Het is regelrechte onzin.

De hele geschiedenis van de mensheid is een geschiedenis van gestage ontwikkeling. Tijdens veruit het grootste deel van onze tocht doorheen die geschiedenis heeft de mensheid zich ontwikkeld zonder “politiek beleid,” hoewel dat volgens Mgr. Vangheluwe “nooit [kan] slagen.” De werkelijk revolutionaire ontwikkelingen die de mens tot mens hebben gemaakt – de ontwikkeling van de taal, de uitvinding van het wiel, de ontdekking van het schrift, de landbouwrevolutie van 4000 vóór Christus toen we van een nomadisch bestaan overgingen tot een sedentair leven, enzovoort – dit is allemaal wel degelijk “geslaagd” zonder dat daar “een politiek beleid” aan te pas kwam. Gelukkig maar, want anders zaten we vandaag ergens in een hol op een bot te knagen en kreten uit te slaken, terwijl het alfadier van onze troep (onze “politieke beleidsmaker”) met alle wijfjes copuleerde.

De mensheid is dat primitieve stadium van de stam gelukkig ontgroeid, zonder dat daar een “politiek beleid” bij te pas kwam. Terwijl de “politieke beleidsmaker” van de stam de vrouwtjes besprong, hebben de andere stamleden uit het bot een werktuig gemaakt, uit hun kreten een taal ontwikkeld, en en passant het wiel bedacht, dieren getemd en plantjes gezaaid – en dat allemaal, zoals gezegd, zonder politiek beleid. Het enige wat in al die eeuwen niet is veranderd is het gedrag van de alfa’s die met zoveel mogelijk wijfjes copuleren.

Iets verder in zijn artikel spreekt de bisschop zichzelf overigens tegen. Hij zegt dat hij vertrouwt “in de schepping en de menselijke creativiteit” en noemt die uitspraak zelfs een heuse “geloofsuitspraak.” Iemand die vooraf verkondigt dat “ontwikkeling nooit zal slagen zonder politiek beleid,” hoeveel geloof heeft die in de menselijke creativiteit?

De bisschop heeft het ook over de noodzaak van de “solidariteit.” Dat laatste is inderdaad een christelijke plicht, maar net zoals onze relatie tot God een individuele band is tussen onszelf en God, zo is ook solidariteit een individuele plicht. Collectieve solidariteit bestaat niet (tenzij als de optelsom van de individuele, spontane en vrijwillige solidariteit van elk lid van een groep). Onze solidariteit is per definitie een individuele zaak. Voor de bisschop van Brugge is het echter anders. Net zoals ontwikkeling blijkbaar onmogelijk is zonder politiek beleid, kan solidariteit blijkbaar ook niet bestaan zonder dat de alfa’s van de stam er een “beleid” voor uitstippelen. Daarvoor kijkt Vangheluwe in de richting van het Europese alfamannetje, José Manuel Barroso. Gelukkig, aldus de bisschop, is “Barroso overtuigd van de goede zaak en wil solidair zijn.” Goed voor Barroso: hij kan er zijn hemel mee verdienen. Maar als wij dat laatste ook willen, zullen we zelf individueel solidair moeten zijn met onze medemensen, zonder dat het feit of Barroso al dan niet solidair is daar ook maar iets mee te maken heeft. Helaas kan dat volgens de bisschop niet, want “de woordcultuur [van Barroso en andere alfa’s] overwoekert het gebrek aan daden.”

Bijgevolg moeten wij volgens de bisschop druk uitoefenen op de politieke beleidsmakers en “onze stem verheffen.” Door die stem te verheffen tegen Barroso en de andere alfa’s die vandaag in Gleneagles verzameld zijn, vervullen we blijkbaar onze plicht tot solidariteit. Dat dit “stemverheffen” van onzentwege “de woordcultuur” alleen maar kan verergeren, ontgaat de bisschop volledig. Vandaar wellicht dat hij met zijn lange lap vandaag in De Tijd zijn eigen bijdrage tot “de woordcultuur” heeft vervuld – en daardoor, zo meent hij, tevens zijn plicht tot solidariteit. Slaap zacht, monseigneur. “Stem van armen weegt te licht,” zo is de titel boven uw artikel. Uw eigen stem weegt helaas al even licht.