Een jaar lang volgde op elke minuscule stijging van de spread vrijwel onmiddellijk een litanie aan verwijten en vermaningen aan het adres van de N-VA. Haar onbuigzaamheid bracht de welstand van de Belgische bevolking ernstig in gevaar, zo heette het onveranderlijk. Nu de spread voor het eerst de psychologische drempel van de twee procent heeft doorbroken, laat formateur Elio di Rupo echter doodleuk weten dat hij er nog een weekje vakantie extra bijdoet.

Zolang de N-VA aan de federale regeringsonderhandelingen deelnam, was het bijna een constante: elke minuscule stijging van de spread – het hoefde maar over een honderdste van een procent te gaan – werd uitgelegd als het gevolg van één of andere uitspraak uit N-VA-hoek, ook al was die uitspraak ondertussen al een paar dagen oud. Alsof speculanten eerst een paar dagen zouden moeten nadenken over een uitspraak of een interview van Bart de Wever, vóór ze hun verkooporders doorgeven. En alsof ze zich überhaupt eigenlijk veel zouden aantrekken van de tactische of soms iets minder tactische uitspraken van één van de vele onderhandelende partijen, zeker als die al bij al niet eens zoveel afwijken van de reeds lang gekende standpunten van de partij.

En net zoals «iedereen» het eens was over de schuldigen voor de stijgingen van de spread, was men het ook eens over wat zeker niet de oorzaak kon zijn van de oplopende spread: de toestand van staatsfinanciën. Die is immers beter dan opperbest. Want ook al is de Belgische staatsschuld fenomenaal hoog, is er een begrotingstekort op alle niveaus (behalve op dat ene niveau waar de minister van begroting een lidkaart van… de N-VA heeft), en wordt elke poging tot structurele hervorming grondig afgeblokt door Franstalig links, is het toch algemeen gekend dat speculanten met zulke pietluttigheden geen rekening houden. En als het dan toch een rol zou spelen, enkel en alleen maar om te onderstrepen dat een staatshervorming op dit ogenblik bijzonder ongepast zou zijn.

Bovendien was daar nog Yves Leterme, die zich volkomen gespeend van enig eigenbelang, ambitie, eerzucht of rancune elke dag weer volledig opofferde om de situatie van uur tot uur op te volgen. Met de technici. En de collega's. En die bij elke daling van de spread, zonder de minste bijbedoelingen maar wel binnen de minuut, graag de bevolking kond deed van zijn bovenmenselijke inspanningen. Niet elke tweet hoeft immers een mistikte poging te zijn om een nieuwe katje in het donker te kunnen knijpen.

Het is dan ook verbazingwekkend hoe onmetelijk stil het is gebleven nu de spread voor het eerst de psychologische drempel van de twee procent doorbroken heeft. Is het omdat de uitspraken van Philippe Muyters ondertussen al zover achter ons liggen, dat het gevaar reëel is dat zelfs de laatste lezer die nog bereid was zijn krant af en toe een beetje te geloven nu definitief zou afhaken? En dat we vandaag al meer dan een maand schrijven sedert de N-VA «Neen» zei tegen de nota–Di Rupo, tot grote tevredenheid van onder meer de super heureuse Joëlle Milquet? Het enige wat nu nog rest, is de verdediging dat de speculanten het allemaal verkeerd voor hebben. Ondanks de staatsschuld buiten proporties, het tekort op de begroting en de structurele wantoestanden blaakt het Belgische staatshuishouden immers van gezondheid. Je vraagt je af waarom een spread van twee procent dan überhaupt een probleem vormt.

Zou ik echter een andere verklaring voor de stijging van de spread naar voren mogen schuiven? Net zoals water in de winter bevriest omdat de temperatuur onder nul zakt, en niet omdat die dekselse thermometers het weer eens verkeerd voor hebben en een negatieve temperatuur aanwijzen, zo zijn het ook niet de N-VA, de speculanten of de ratingbureaus die de kern van de Belgische economische problemen uitmaken. Als de N-VA het laatste jaar al een rol gespeeld heeft in de Belgische spreadsoap, dan zal het zelfs eerder een temperende rol geweest zijn. Want inderdaad, tot op 7 juli bestond nog het onweerlegbare vermoeden dat de N-VA uiteindelijk deel zou uitmaken van de volgende federale regering, en was er dus enige hoop dat er eindelijk eens werk zou gemaakt kunnen worden van enkele broodnodige structurele hervormingen om België economisch weer op het rechte pad te brengen. Van die hoop blijft vandaag niets meer over, ook al valt natuurlijk niet uit te sluiten dat er hier of daar nog een straks failliete speculant rondloopt die denkt dat de Open Vld of de CD&V wel de boel recht zullen kunnen trekken.

Overschouwen we immers eens nuchter de situatie. De dag na de publieke uitbrander van koning Albert II de Boze aan het adres van de Vlamingen, pakte Elio di Rupo zijn koffers richting Italië voor maar liefst drie weken. De dag dat de spread tot boven de twee procent stijgt, laat diezelfde Elio di Rupo doodleuk weten dat hij er nog een weekje vakantie bijneemt. Is het omdat hij nog niet bruin genoeg is, of omdat hij Wouter Beke een weekje extra wil laten oefenen op het buigen van de knieën? Hij heeft groot gelijk dat hij het risico niet wil lopen dat Bekes soepelheid zou verdwijnen tijdens een onnodig ritje met de TGV! Bovendien laat nog-lang-niet-ontslagnemend eerste minister Yves Leterme prompt weten dat hij de situatie van uur tot uur blijft volgen, maar geen kat gelooft dat als de situatie uit de hand zou lopen, hij veel meer zal kunnen doen dan voor de camera's vaststellen dat het allemaal de schuld van iemand anders zal zijn. Zoals hij dat gewoonlijk doet.

Ik zou er zelfs nog aan willen toevoegen dat dat één-tweetje tussen Elio di Rupo en Yves Leterme toch wel bijzonder vlotjes verliep. Niet dat ik hen van expliciet overleg zou willen beschuldigen: Yves Leterme speelt immers ondertussen al zo lang schandknaapje voor de ware machthebber van België dat hij zo ook wel weet wat van hem verwacht wordt. Bijvoorbeeld ook dat je een financiële crisis niet zomaar verloren mag laten gaan als je ze kan gebruiken om de CD&V nog eens extra onder druk te zetten om die staatshervorming toch maar in de koelkast te stoppen.

Want inderdaad, als de spread tegen het einde van deze maand tegen de drie procent zou aanlopen, zou dat absoluut geen nadeel zijn, noch voor Yves Leterme, noch voor Elio di Rupo. Tegen de tijd dat Wouter Beke nog eens aan de onderhandelingstafel zal mogen verschijnen – en wie zegt dat 22 augustus dit jaar niet ergens in september zou kunnen vallen? – zou het best wel eens kunnen dat de grote verdwijntruc die hij toepaste op de federale kieskring en de samenvallende verkiezingen ook op de rest van de staatshervorming toegepast werd, inclusief de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde, maar wel exclusief het nieuwe Vlaamse geld voor Brussel. Encommissioneren? Dacht dat vossenjong nu echt dat hij die twee oude sluwe vossen nog een nieuwe streek kon leren?