Neen, er is geen sprake van een complot tegen Yves Leterme. Het zal dus wel puur toeval zijn dat een maand nadat Johan vande Lanotte, Steve Stevaert en Louis Tobback hem reeds voor een vals dilemma plaatsten, kartelpartner Bert Anciaux dat vandaag nog eens overdoet, deze keer vermomd als een voorstel voor een collectieve afspraak.

Beginnen we met de beweegredenen van Bert Anciaux zelf: wat is eigenlijk zijn soortelijk gewicht in het kartel sp.a-SPIRIT? Bert Anciaux, en bij uitbreiding de hele SPIRIT-zwerm, lijkt soms verdacht veel op de vlieg rond het sp.a-paardespan uit de fabel van Jean de la Fontaine. Bovendien, als we eens een nuchtere analyse maken van wat Bert Anciaux kan verliezen en wat hij kan winnen, dan is de conclusie snel gemaakt: waarschijnlijk houdt hij zich best zo ver mogelijk van de federale verkiezingen.

Om te beginnen past zijn portefeuille van Minister van Cultuur in de Vlaamse Regering hem perfect. Qua thema zit het alvast midden in de roos, want niet alleen kan hij links en rechts geld uitdelen en mensen aan zich binden, bovendien kan hij door de aard van zijn post meer dan regelmatig in de kijker lopen. Vergelijk dat eens met Els van Weert die federaal slechts Staatssecretaris is, en dan nog wel van Duurzame Ontwikkeling en Sociale Economie. Hoe vaak kun je daarmee op TV komen? Weet trouwens iemand wat die post eigenlijk inhoudt, buiten dat het iets heel politiek correct lijkt dat iemand van een vast inkomen kan voorzien, en bovendien totaal ongevaarlijk in geval de betrokkene niet al te bekwaam zou zijn.

Hoe dan ook, wie zou zijn post van regionaal directielid opgeven om op federaal niveau kamerplant te mogen gaan spelen, en dat na een maandenlange verkiezingscampagne? Niet moeilijk dat Bert Anciaux liever vasthoudt aan zijn portefeuille tot 2009. Trouwens, als er werkelijk een tripartite zit aan te komen, zullen ze bij SPIRIT al heel blij mogen zijn als ze hun postje van Staatssecretaris mogen behouden. Met nog eens twee partijen erbij aan Vlaamse zijde zal het immers drummen worden om de zitjes. Neen, dan is het beter om de kelk aan Els van Weert over te laten, en misschien meer nog aan Geert Lambert die zich de laatste maanden toch wel bijzonder veel geprofileerd heeft. Veel meer dan een lijstduwerschap omdat het van moetens is hoef je van Bert Anciaux dus waarschijnlijk niet verwachten.

Overigens: dit is een handige manier om een duel met Geert Bourgeois uit de weg te gaan. Niemand die Bert Anciaux met een Yves Leterme of Guy Verhofstadt zal vergelijken, maar de vergelijking met Geert Bourgeois ligt meer dan voor de hand als beiden federaal zouden opkomen. Een prognose is dan ook snel gemaakt: N-VA heeft een reële aanhang die ongeveer dubbel zo groot is als die van SPIRIT, en zit in een kartel dat ongeveer de helft groter is dan sp.a-SPIRIT. Bovendien sluit de stijl en het imago van Geert Bourgeois naadloos aan bij dat van Yves Leterme, terwijl Bert Anciaux meer in de sfeer van Freya van den Bossche en Steve Stevaert zit. Het Vlaamse publiek is al een tijdje uitgekeken op dat soort figuren. De kans is dus meer dan reëel dat Bert Anciaux wel eens de duimen zou moeten leggen voor Geert Bourgeois, en dat zou toch wel pijnlijk zijn.

Verschuiven we onze aandacht van Bert Anciaux naar de sp.a, dan valt op dat Bert Anciaux met zijn voorstel ook de goede knecht speelt voor zijn kartelpartner. Indien hij het voorstel al niet in hun opdracht doet als stroman, dan komt het de sp.a zeker niet ongelegen. Men kan de sp.a trouwens geen ongelijk geven dat ze één van hun concurrenten een belangrijke troef uit handen willen spelen zonder dat het hen veel kost. De boegbeelden van de sp.a zitten immers niet in de Vlaamse Regering, want Frank Vandenbroucke is niet de juiste persoon om te plaatsen tegenover Yves Leterme en Guy Verhofstadt. Hij heeft daar het juiste profiel niet voor, en bovendien zou het totaal onzinnig zijn om hem aan de federale verkiezingen te laten meedoen aangezien hij van de PS toch niet meer mag terugkeren naar de federale regering. Johan vande Lanotte heeft zichzelf als partijvoorzitter dan weer min of meer op een zijspoor gezet. Maar de overstap van Freya van den Bossche naar het federale niveau was strategisch nog niet zo slecht bekeken als er dan toch postjes herverdeeld moesten worden, want daardoor kwam zij volledig vrij om in 2007 zonder verdere vragen aan de verkiezingsstrijd te kunnen deelnemen.

Dat neemt niet weg dat Freya van den Bossche eigenlijk te licht uitvalt tegenover Yves Leterme en Guy Verhofstadt, en dat het huidige pokerspel rond Yves Leterme ongetwijfeld het personeelsprobleem van de sp.a moet verbergen. Merkwaardig dat Wouter Verschelden en Bart Brinckman dat niet willen (of kunnen) opmerken, hoewel zij bij de CD&V dus wel een probleem zien. Gevolg van het personeelsprobleem bij de sp.a is dat die partij in de verdrukking dreigt te raken indien er wel degelijk een duel komt tussen Yves Leterme en Guy Verhofstadt. Zo een polarisatie tussen CD&V en VLD zal immers stemmen kosten aan sp.a als dit betekent dat de partij grotendeels uit het beeld verdwijnt. En om terug te keren naar Bert Anciaux: verliest de sp.a, dan verliest ook kartelpartner SPIRIT. En daarmee is de cirkel rond.