Naar aanleiding van mijn artikel over het (on)eerbare voorstel van Bert Anciaux kreeg ik de vraag voor de voeten geworpen wat ik zelf dacht over een eventuele deelname van Yves Leterme aan de federale verkiezingen van 2007. Het consequent Vlaamse antwoord is, zonder twijfel, neen. Het pragmatisch Vlaamse antwoord moet echter ja zijn.

Ik begin met het consequent (of radicaal) Vlaams antwoord, omdat dat de kortste uitleg nodig heeft. Neen dus, Yves Leterme hoeft helemaal niet mee te doen aan de federale verkiezingen: Hij moet gewoon de Vlaamse onafhankelijkheid uitroepen in het Vlaams Parlement waar CD&V, N-VA en Vlaams Belang over een meerderheid beschikken, en niet in 2007 maar in 2006, en daarmee is de kous dan af. Als er geen federale verkiezingen zijn omdat er geen federale staat is, kán Yves Leterme daar zelfs niet aan meedoen. Het probleem met dat antwoord is echter dat je er in de werkelijke wereld geen stap mee vooruitkomt. De CD&V en Yves Leterme zijn op dit ogenblik mentaal nog heel ver verwijderd van enige vorm van separatisme, wat Laurette Onkelinx ook moge beweren, en dat blijkt bijvoorbeeld alleen al uit het feit dat Yves Leterme eruit floepte dat de functie van federaal premier hem «niet afschrikt». Dit impliceert immers dat hij de post van federaal premier hoger inschat dan die van Minister-President van Vlaanderen, want niemand laat zich afschrikken door een lagere baan.

Waarom is het pragmatisch Vlaamse antwoord ja? En, om er zelfs een schepje bovenop te doen, waarom geeft iemand die toch van plan is voor CD&V of N-VA te stemmen best ook een voorkeurstem aan Yves Leterme? (Let op: dit is geen stemadvies voor de partijen CD&V of N-VA, maar wel een bijkomend stemadvies voor de kandidaat Yves Leterme voor wie toch al voor CD&V of N-VA stemt, zie ook verder.) De reden hiervoor is dat het mijns inziens in het belang van Vlaanderen is dat de CD&V en haar kandidaat voor de post van federale Eerste Minister best zo sterk mogelijk staan tegenover de PS en Elio di Rupo, en om dit te bereiken is Yves Leterme op dit ogenblik de beste kandidaat. Ik verklaar mij nader.

Een eerste punt is dat de paarse meerderheid gebroken moet worden. Naargelang hoe de dubbeltjes rollen in de verscheidene kieskringen kan het gebeuren dat de paarse partijen ook na de federale verkiezingen in Kamer en Senaat nog een meerderheid overhouden, zij het een krappe. Ik denk niet dat het een realistische scenario zou zijn om de huidige paarse coalitie verder te zetten, overigens zonder communautaire ronde dan, maar het is beter dat die mogelijkheid ook wiskundig uitgesloten wordt. Een verderzetting van de huidige paarse coalitie, waarin de PS dan nog eens afgetekend de grootste partij zou zijn en met ofwel Elio di Rupo als Eerste Minister, ofwel Guy Verhofstadt als zijn stroman, lijkt me niet bepaald iets om naar uit te kijken.

Een tweede punt is dat het in het belang van Vlaanderen is dat als CD&V en N-VA toetreden tot een federale regering, hun gewicht in die regering zo groot mogelijk is. Meer zelfs, de CD&V maakt met een sterke uitslag in Vlaanderen een reële kans groter te worden dan de PS, zeker als het Front National voldoende stemmen van de PS weg snoept. In dat geval is het niet Elio di Rupo die Eerste Minister wordt, maar wel de kandidaat van de CD&V, Yves Leterme dus. Bovendien is het dan van belang dat de kandidaat van de CD&V, nogmaals Yves Leterme dus, een betere score haalt dan de huidige Eerste Minister, Guy Verhofstadt, om ook de kansen van de laatste helemaal te breken.

En een derde puntje is dat absoluut vermeden moet worden dat Elio di Rupo Eerste Minister zou worden. Dit misschien niet eens zozeer omwille van het risico dat hij een bijzonder Vlaams-onvriendelijk beleid zou kunnen en durven voeren, want dat zou zich uiteindelijk toch alleen maar tegen hem keren, maar wel omwille van de internationale schade die hij België zou berokkenen, en die zal ook Vlaanderen treffen, indien dat sujet federaal Premier zou mogen worden. Wat moet dat bijvoorbeeld worden met dat heerschap in Europese vergaderingen of op andere topontmoetingen?

Hoe dan ook, indien de strategie er een is om de CD&V aan een maximale overwinning te helpen, dan zie ik geen alternatieven voor Yves Leterme als de kandidaat van die partij voor de post van Eerste Minister. Op dit ogenblik, en daarin geef ik de politieke commentatoren van De Standaard gelijk, heeft de CD&V inderdaad een personeelsprobleem. Overigens heeft de CD&V, indien ze in haar opzet slaagt in de federale regering te komen met Yves Leterme aan het hoofd ervan, een ander probleem, want wie zal Yves Leterme opvolgen als Minister-President van de Vlaamse Regering? Inge Vervotte? Of misschien Jo Vandeurzen? En wie vervangt hen dan? Het enige alternatief dat ik voor Yves Leterme zie is… Jean-Luc Dehaene terugroepen, maar die moet dan ten eerste dat willen doen, en ten tweede geduld worden door Yves Leterme. Voorlopige conclusie: Yves Leterme moet deelnemen aan de federale verkiezingen van 2007 als de kandidaat van de CD&V.

Er bestaat natuurlijk nog een andere strategie, één waarbij Yves Leterme niet deelneemt aan de verkiezingen van 2007 opdat CD&V en N-VA niet zo'n grote overwinning zouden halen. Die strategie splitst zich uit in twee scenario's: het reeds hierboven aangehaalde scenario waarbij de paarse coalitie de verkiezingen overleeft, of een scenario waarin CD&V en N-VA wel toetreden tot een federale regering, maar waarbij de PS groter wordt dan CD&V en de federale Eerste Minister levert, Elio di Rupo dus.

Wat het laatste scenario betreft: met een zwakke CD&V vrees ik niet alleen voor het beleid van die regering, maar bovendien voor de communautaire onderhandelingen. Wie een verrottingsstrategie voorstaat ziet daar misschien enig voordeel in, maar moet wel beseffen dat Vlaamse onafhankelijkheid dan ongetwijfeld uitgesteld zal moeten worden minstens tot de federale verkiezingen van 2011. Ik denk niet dat een zwakke CD&V in de federale regering na de regionale verkiezingen van 2009 de onafhankelijkheid zal willen uitroepen in het Vlaamse Parlement. Zwakke partijen, die onvoldoende zelfvertrouwen hebben, doen zoiets niet.

Het eerste scenario dan weer, een voortzetting van de paarse coalitie, lijkt me moeilijk haalbaar, maar als ze werkelijkheid zou worden, zou ze ook moeten passen in een verrottingsstrategie. Er komt dan geen communautaire ronde (tenzij men bij de CD&V serieus van lotje getikt zou zijn en de paarse coalitie alleen voor een communautaire ronde aan een tweederde meerderheid zou willen helpen), en de arrogantie van de PS zal zo mogelijk nog groter zijn dan ze vandaag al is met de ministers Onkelinx, Flahaut en Demotte. De stelling moet dan zijn dat de CD&V al in 2007 de Vlaamse onafhankelijkheid zou uitroepen in het Vlaams Parlement uit frustratie en in het besef dat ze federaal niet meer aan de bak zou kunnen komen vóór 2011. Wat echter tegen die stelling spreekt is dat diezelfde partij dan net een slechte verkiezingsscore zou gehaald hebben. De alternatieve stelling zou dan moeten zijn dat een voortgezette paarse regering bij de regionale verkiezingen in 2009 een republikeinse meerderheid in het Vlaamse Parlement zou moeten opleveren, maar ook hier pleit het slechte resultaat van de CD&V in 2007 eerder tegen. Het is dan maar de vraag of CD&V en N-VA in dit geval voldoende kunnen radicaliseren om in 2009 de federale constructie te willen opblazen.

Ik denk dat de betere strategie eruit bestaat dat CD&V en N-VA een goed resultaat halen, en zo sterk mogelijk staan in de tripartite die in 2007 gevormd zal worden. Met als gratis onderhandlingstip aan CD&V en N-VA: het dreigement in het Vlaams Parlement eenzijdig de onafhankelijkheid uit te roepen als men hen niet in een tripartite wil opnemen. Dat dreigement kan echter alleen werken als ook het Vlaams Belang een goede score haalt – daarom dat dit artikel niet gezien mag worden als een pleidooi om voor CD&V en N-VA te stemmen als men dat a priori niet van plan was. Het vervolg van het verhaal is dan dat België ofwel in de federale Kamer en Senaat zal barsten wanneer de tripartite uit mekaar spat vanwege de tegenstellingen tussen de CD&V en de PS, ofwel in het Vlaams Parlement in 2009 wanneer de frustratie over de toegeeflijkheid van de CD&V tegenover de Franstaligen zich zal laten voelen in de regionale verkiezingsuitslag. Die frustratie zal groter zijn naarmate de CD&V ook in een sterkere positie uit de verkiezingen van 2007 kwam, en in dat geval denk ik in 2009 aan het Oostenrijkse scenario van 1999/2000, toen de regering-Schüssel I aan de macht kwam na een verlies voor de ÖVP en sterke winst voor de FPÖ, in het Vlaams Parlement. In dat geval is de radicalisatie niet opgetreden binnen de partij, maar bij het kiespubliek.

Besluit: het lijkt me in het belang van Vlaanderen te zijn dat CD&V een zo goed mogelijk resultaat haalt in de federale verkiezingen van 2007, waardoor ze kan toetreden tot een federale regering die een tripartite zal zijn (weliswaar een tripartite met een stuk of tien partijen), en er de Eerste Minister voor kan leveren. En op dit ogenblik lijkt het erop dat de kansen van de CD&V groter zijn mét Yves Leterme in de federale verkiezingsstrijd dan zonder.

Tot slot nog dit: wat met de belofte van Yves Leterme uit 2004 dat hij de rit volledig ging uitzitten? Voor wie die vraag stelt, de volgende tegenvraag, kwestie van hoofdzaken van bijzaken te kunnen onderscheiden: welke belofte is feitelijk belangrijker: die over zijn mandaat, of die over de regeringsvorming zonder splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde? Meer woorden hoeven daar hopelijk niet aan vuilgemaakt te worden…