Als gevolg van de rel tussen de VLD en de PS naar aanleiding van de zaak-Hoxha weigert de PS nog mee te werken aan de herziening van de begroting. Dit is een lelijke streep door de rekening van Eerste Minister Guy Verhofstadt, die nog niet zo lang geleden aangekondigd had dat hij op 10 oktober in de Kamer zijn beleidsverklaring zou afleggen. Nu is het niet de eerste keer dat Guy Verhofstadt in zijn onverwoestbaar «voluntarisme» een onmogelijke datum naar voren schuift, maar deze keer is de manier waarop de deadline gekelderd wordt toch wel bijzonder spectaculair.

De incidenten rond de Minister van Justitie stapelen zich op. Eerst was er Fehriye Erdal, dan Abdallah Ait-Oud, en vervolgens Murat Kapllan om het voetbaluitstapje van Mariusz O. niet te vergeten. Vooral haar uitlatingen naar aanleiding van de korte «vakantie» van Kapllan zetten veel kwaad bloed in Vlaanderen, en overtuigden velen ervan dat er toch één en ander niet helemaal pluis is met het normbesef en het inschattingsvermogen van Laurette Onkelinx. Daar komt nu dus de zaak-Hoxha bij.

Maar wie betaalt het electorale gelag voor al deze incidenten? De PS niet, want haar kiezers kan, wanneer puntje bij paaltje komt, justitie gestolen worden. Ook de MR en sp.a-SPIRIT krijgen door deze affaires weinig of geen klappen. De klappen zijn voor de VLD, die met de woorden wel een flink beleid voorstaat, maar in de regering machteloos is tegenover de PS, en Laurette Onkelinx steeds moet laten begaan. Na zoveel incidenten heeft zelfs de traagste VLD-kiezer dat in de gaten, en die kiezers vluchtten in de eerste plaats naar het Vlaams Belang. En geen 0110-concert dat daar ook maar iets aan zal verhelpen.

Gevolg daarvan is een interne crisis bij de VLD, want de zaak-Hoxha komt bijzonder ongelegen zo vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen. Over de vaudeville rond BBET, netjes georchestreerd vlak in de verkiezingsperiode maar uiteindelijk afgelopen op een ridicule sisser, spreekt geen kat meer. Geen mens die ook echt wakker licht van dat stelletje would-be Osama bin Ladens-op-z'n-extreem-rechts, en vergeleken met Victor Hoxha is dat nog terecht ook.

Dat neemt niet weg dat het vooral de eigen schuld van de VLD is dat de partij vandaag in het nauw zit. Jarenlang hadden Laurette Onkelinx, en de PS in het algemeen, vrij spel in de federale regering, en wanneer men reeds van in het begin de kat uit de zak laat, is het moeilijk om haar op het einde van de rit er terug in te krijgen. Daarom ook dat de PS vandaag zo zelfzeker is. Bovendien doet de PS het slecht in de opiniepeilingen, maar de VLD nog veel slechter, en dus maken de gele kaarten uit de Vlaams-blauwe hoek weinig indruk.

Waar zal dit alles op uitdraaien? In het ergste geval blijft de federale regering verlamd tot na de gemeenteraadsverkiezingen. Dat zou trouwens de normale gang van zaken geweest zijn, ware het niet dat Guy Verhofstadt eerder deze maand dus nog eens moest uithalen met zijn voluntarisme. Of de federale regering daarna alsnog valt, hangt af van de uitslag van de verkiezingen, en de provincieraadsverkiezingen zijn daarbij de ultieme opiniepeiling over het beleid van de regering. De vraag is daarbij vooral hoe slecht het resultaat van de VLD zal zijn, en hoe de partij daar intern op zal reageren. Doet Bart Somers het ook in Mechelen slecht, dan zal hij het waarschijnlijk mogen schudden als partijvoorzitter, en kan de partij proberen opnieuw vertrouwen bij de kiezer op te bouwen tegen de verkiezingen van begin volgend jaar. Of de PS met haar beleid dat zal toelaten is dan weer een andere vraag. Alleszins wordt op 12 oktober in de Kamer de motie van wantrouwen van de oppositie gestemd, en dan zal de VLD dus kleur moeten bekennen.

Een regeringscrisis vóór de gemeenteraadsverkiezingen lijkt vrijwel uitgesloten, en zou trouwens behoorlijk zinloos zijn, maar ook erna is een federale regeringscrisis volgens mij eerder onwaarschijnlijk. De VLD riskeert immers uit de federale boot te vallen als de verkiezingen te snel komen en ze haar resultaat niet voldoende kan verbeteren. Als er toch een regeringscrisis zou komen, denk ik dat ze in de eerste plaats door de PS veroorzaakt zal worden, en wel als haar verkiezingsresultaat relatief goed zou zijn. De PS heeft dan immers geen herstelperiode nodig, en kan zich van een lastige regeringspartner ontdoen. De VLD kan voor de PS snel evolueren van een zwakke partner waarmee zij grotendeels haar zin kan doen, naar een lastpost die door haar neurotisch gedrag haar meer nadeel dan voordeel oplevert. Dan is het gemakkelijker regering te spelen met een stabiele partner als de CD&V, vooral als die ervan overtuigd kan worden om in 's lands belang (lees: omwille van de smeer) de communautaire eisen even te laten varen, en daarvoor desnoods zelfs de N-VA te laten vallen. Al moet gezegd dat die laatste partij tijdens het stukje slecht gespeeld toneel over Brussel-Halle-Vilvoorde overtuigend heeft kunnen aantonen niet vies te zijn van een bord linzensoep.