Er is recent maar weinig aandacht besteed in de Belgische media aan het Schotse streven naar onafhankelijkeid. Nochtans zou dit een grote impact kunnen hebben voor Vlaanderen.

Schotland en Engeland werden vreedzaam verenigd in een “political union” met de Act of Union van 1707. In de zakenwereld worden fusies tussen twee ondernemingen vaak voorgesteld zoals een “merger of equals”, maar het zijn in feite overnames van een zwakkere door een sterkere partij. De Act of Union wordt door veel Schotten ook nog steeds veeleer als een overname gezien dan als een “merger of equals”: in 1707 verkeerde Schotland in een benarde financiële situatie na de Darien-episode, een desastreuze poging om een Schotse kolonie in Panama op poten te zetten.

Schotland behield bijgevolg gedurende bijna drie eeuwen enkel een beperkte autonomie, vooral inzake Schots recht, gerechtelijk apparaat en onderwijs (dat gratis is). Maar toen zo'n tien jaar geleden New Labour aan de macht kwam in Westminster, was één van de programmapunten devolutie voor Schotland, compleet met een Schots parlement. Die devolutie is er ondertussen gekomen, maar ze heeft de zogenaamde West Lothian Question meer dan ooit aktueel gemaakt. Van de vier delen van het Verenigd Koninkrijk: Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland, heeft alleen Engeland geen parlement (dat van Noord-Ierland bestaat momenteel enkel op papier). Dit betekent dat de Schotten zelf in hun parlement kunnen beslissen over wat wij in België geregionaliseerde materies zouden noemen, maar dat Engelse materies enkel in het nationaal parlement kunnen worden beslist, waar ook de Schotten in vertegenwoordigd zijn. Dit is vergelijkbaar met een situatie waar Vlaanderen geen eigen parlement zou hebben, maar Wallonië en de Franse gemeenschap wel, en dat alle beslissingen over Vlaamse aangelegenheden in het nationaal parlement genomen zouden moeten worden.

Daarenboven zijn er erg grote verschillen tussen Engeland en Schotland.

Engeland heeft een BNP per capita dat beduidend hoger is dan Schotland, maar Schotland heeft op vele vlakken meer genereuze sociale voorzieningen, zo’n £1.500 per Schot per jaar waard. Dit wordt grotendeels betaald door Engelse belastingsbetalers. De Scottish National Party (SNP) en veel Schotten voeren daarentegen aan dat Engeland mee profiteert van de aardolie die onder de zeebodem rond Schotland wordt gewonnen en die voor 90% aan Schotland zou moeten behoren. Deze reserves zijn echter lang niet zo uitputtelijk en goedkoop als die van de petrolanden in het Midden-Oosten. Zonder de subsidies van de Britse - lees Engelse – overheid zou Schotland na het leegpompen van de aardolievelden moeite hebben  om zijn huidige standaard van sociale voorzieningen aan te houden. Schotland is een beetje zoals Wallonië, maar met beperkte aardoliereserves.

Een politiek verschil is dat geen enkele van de 59 Schotse parlementsleden in de House of Commons in Westminster lid van de Conservatieve Partij is. De Schotse politiek wordt immers gedomineerd door Labour (en Schotse socialisten zijn oververtegenwoordigd in de nationale regering) en door de Scottish National Party (SNP), een links-nationalistische partij die onafhankelijkheid voor Schotland nastreeft. Schotland is opnieuw een beetje zoals Wallonië, relatief links, alhoewel zonder de schandaal politiek zoals in Charleroi, en met twee linkse partijen die aan elkaar gewaagd zijn, in plaast van een dominerende PS.

De meest recente opiniepeilingen over welke partij de volgende Britse nationale parlementaire verkiezingen zal winnen lijken onbeslist. De Conservatieven maken nationaal een goede kans, maar opiniepeilingen voor de Schotse parlementsverkiezingen geven de SNP een 5% voorsprong op Labour. De SNP heeft verklaard dat, als ze de volgende Schotse eerste minister leveren, zij een referendum zullen organiseren over een unilaterale Schotse  onafhankelijkheidsverklaring. De Conservatieven zijn in zekere zin de bondgenoten van de SNP, want in een Groot-Britannië zonder Schotland zou Labour enorm verzwakt zijn ten gunste van de Conservatieven. Anderszijds zijn de Conservatieven instinctief tegen alle devolutie. Maar de gemiddelde Engelsman, die vindt dat hij te veel belasting betaalt voor de Schotse sociale zekerheid, heeft er wel genoeg van: volgens ICM willen momenteel 59% van de Engelsen dat de Schotten hun biezen pakken, meer zelfs dan de 52% in Schotland die voor onafhankelijkheid zijn. Deze percentages zijn de laatste jaren enkel maar gestegen.

Het valt bijgevolg niet uit te sluiten dat in de toekomst Schotland het eerste land in Europa zal zijn dat zich eenzijdig onafhankelijk verklaart. Het grootste verschil met Vlaanderen en Wallonië is dat aan de overzijde van het kanaal beide partijen van elkaar lijken af te willen en dat er geen betwiste hoofdstad is. Het tweede grote verschil is dat geen enkele buitenlandse staat (lees: Frankrijk) zal proberen Groot-Britannië samen te houden. Desondanks zou de onafhankelijkheid van Schotland een belangrijk precedent zijn en een impetus kunnen zijn voor Vlaanderen en andere regio’s in Europa met nationale ambities. Als zoiets kan in een 300-jarige staat, waarom dan niet in één die veel artificiëler en jonger is?