In het westen begrijpt men niet waarom president Robert Mugabe zijn land in de vernieling rijdt. Eens was de man een nationale en internationale held. Als onafhankelijkheidstrijder gaf hij zijn volk soevereiniteit en als democratisch verkozen leider bracht hij verzoening en welvaart. Zimbabwe gold lange tijd als een model voor Afrika en een model voor het samenleven van de autochtonen en de afstammelingen van de kolonisten. Sinds enkele jaren is Mugabe een dictator geworden. Hoe is het zover kunnen komen? Enerzijds nam zijn populariteit af door zijn rampzalig beleid van de laatste jaren waardoor zijn macht steeds afhankelijker is geworden van de geheime politie, de censuur en de staatsterreur. Anderzijds klampt hij zich vast aan de macht omdat hij van zichzelf vindt dat hij nog altijd de vader des vaderlands is. Alleen hij heeft immers de daadkracht om komaf te maken met alle bouwovertredingen in zijn land. Hij alleen is verlicht genoeg om te besluiten dat de sloppenwijken moeten verdwijnen. Vandaar de verbijsterende ondergang van Zimbabwe.

Zijn bulldozerbeleid wordt in het westen vergeleken met het beleid van wijlen Ceaucescu en wordt zonder omzien veroordeeld. In de media begint men zich af te vragen of Mugabe dement geworden is. Waarom zou deze voormalige held en redder des vaderlands nu systematisch zijn levenswerk teniet doen? Hoe kan dit eens zo om zijn wijsheid en groot staatsmansschap in binnen- en buitenland geprezen genie nu plots een monster geworden zijn dat grote delen van de bevolking dakloos maakt en naar het platteland deporteert?

In feite is Mugabe nog steeds dezelfde man. Hij is nog steeds een verlicht leider. Hij heeft talloze redenen om de sloppenwijken te vernietigen. De sloppenwijken zijn niet alleen een bedreiging voor zijn macht omdat de nieuwe stedelingen in de sloppenwijken ondanks al hun ellende zich in tegenstelling tot wie op het platteland als landloze boerenknecht blijft, zich wel ontwikkelen, mondig worden en dus zouden kunnen naar de stembus gaan (en tegen Mugabe stemmen). Zo eenvoudig zit Mugabe niet in elkaar. Hij redeneert terecht dat de sloppenwijken een aantasting zijn van elk gezag. Hun bestaan tolereren, betekent een abdicatie van het staatsgezag zelf. Ze zijn illegaal opgetrokken. Vele bouwwerken in de sloppenwijken zijn op onveilige hellingen gebouwd (gevaar voor grondverschuivingen) of zijn bouwtechnisch ondermaats. De sloppenwijken zijn broedhaarden van ziekte en criminaliteit. Alleen al het feit dat ze illegaal zijn, betekent dat alle handelsactiviteiten en collectieve voorzieningen er zich eveneens ontplooien zonder de nodige vergunningen en zonder belastingen te betalen. Aangezien de volledige economie van de sloppenwijken zich ontrekt aan het gezag, tiert daar ook de zware criminaliteit welig.

Mugabe is nog altijd een sterk leider en schrikt niet terug voor de uiterste consequenties van het herstel van het staatsgezag: het ruïneren van tienduizenden gezinnen en hun deportatie naar het platteland. Gesterkt door de westerse ‘verlichte’ (academische) literatuur over de plattelandsvlucht en de explosie van de steden in de ontwikkelingslanden, prijst hij zichzelf omdat hij als eerste en enige leider in Afrika dit tij drastisch heeft gekeerd. Na dertig jaar aan de macht pakt hij nog maar eens uit met de politiek correcte maatregelen en is hij nog steeds de garant van Zimbabwe als gidsland in Afrika.

Wat kunnen wij Mugabe dan verwijten? Als in Vlaanderen zelfs het ombouwen van een hoeve tot een villa niet kan worden gedoogd, waarom zou Mugabe dan volledig illegaal opgetrokken wijken moeten gedogen? Dat het afdwingen van de ruimtelijke ordening met bulldozers in Zimbabwe het hele land op één jaar tijd onderuit haalt, terwijl het verval in Vlaanderen veel trager gaat, is geen argument tegen Mugabe. Zijn drastisch handhavingsbeleid is alleen veel grootschaliger omdat de bouwovertredingen er veel talrijker zijn en de gevolgen zijn dat ook. Als wij echt Mugabe willen veroordelen omdat hij zijn land ten gronde richt, moeten wij eerst onze eigen premissen herbekijken. Dat wij ons land alleen in een trager tempo ten gronde richten, geeft ons niet echt het recht om het vermanende vingertje op te steken, laat staan om Mugabe gek te verklaren. Want als Mugabe gek is, dan zijn wij dat ook. In plaats van het staatsgezag te herstellen met draconische maatregelen die de mensen hun woonstede en middelen van levensonderhoud ontnemen, zouden we beter de opmaak van de staat – de wetten – leefbaarder maken. Wat een verlicht dictator of een academicus helaas nooit zal begrijpen is dat het uit handen nemen van de middelen tot zelfontplooiing en zelfredzaamheid van het individu dodelijker is dan de onveiligheid van de sloppenwijken en de informele handel. In plaats van de illegale handel en de illegale bouwwerken manhaftig te bestrijden, zouden we beter het surplus aan wetten afschaffen dat te grote delen van de bevolking in de illegaliteit of, erger nog, in de lethargie drijft.