Stel, ik ben een gehuwd man met een inkomen ver boven het gemiddelde. Mijn huwelijk is helaas al lang liefdeloos, maar tot een formele scheiding is het nog nog niet gekomen. Mijn echtgenote voelt zich wel goed in haar huwelijk: zij heeft haar vrijheid (wij gaan al jaren niet meer samen op reis, delen niet dezelfde kamer, wij spreken een andere taal, etc…) en beschikt over een kredietkaart waarmee ze haar bestaande levensstijl kan voortzetten zonder er zelf te moeten voor werken. Haar uitgaven verminderen er, ondanks herhaalde beloftes, niet op en van de intenties om voltijds werk te zoeken komt er ook al jaren niets in huis. Mijn echtgenote werkt al jaren deeltijds, maar verdient niet genoeg om haar “train de vie” te betalen. Tot nogtoe heeft ze alle aanbiedingen voor voltijds werk afgewezen als beneden haar stand. Mijn echtgenote verwijt me dat ik geobsedeerd ben door sparen en dat zij lang geleden, voor de kinderen, ook meer dan haar steentje heeft bijgedragen. Zij vind dat zij het recht heeft om ten eeuwigen dage ondersteund te worden, maar nooit kan er een woord van dank, laat staan een kus van af.

Stilletjes aan ben ik mijn geduld aan het verliezen. Mijn echtgenote wijst een echtscheiding resoluut af want ze ziet niet in wat ze er kan bij winnen dat ze nog niet heeft : ze doet wat ze wil en ik betaal. Ikzelf heb wel al eens in een woedebui gedreigd met een scheiding, maar heb nog steeds geen stappen in die richting ondernomen: ik zie tegen al de rompslomp van zo’n procedure op, ik zou het effect op de kinderen willen vermijden en ergens hoop ik nog steeds dat mijn echtgenote op een dag plots terug zal worden zoals ze was lang, lang geleden, toen ze verliefd was op mij of tenminste me dankbaar zal worden en respekt tonen voor mijn engelengeduld.

Twee weken geleden kwam een opiniepeiler langs bij ons voor twee Belgische kwaliteitsdagbladen om een wetenschappelijke opniepeiling  te verrichten naar het huwelijksgeluk van Belgen. Helaas was het een zwart-wit peiling en kon ik op de meeste vragen enkel met ja of neen antwoorden, alhoewel mijn antwoord eigenlijk in veel gevallen “ja, maar” of “het hangt ervan af” zou moeten zijn. In elk geval is het perfekt mogelijk dat mijn echtgenote en ik dezelfde antwoorden gaven op een vraag, maar voor totaal verschillende redenen.

De eerste vraag was of ik mijn huwelijk wil behouden ofwel een echtscheiding of een scheiding van tafel en bed wil. Hmmm, het hangt ervan af: als mijn vrouw blijft zoals ze nu is heeft het niet veel zin, maar als ik enkel kan kiezen tussen deze drie alternatieven, dan is behoud van huwelijk (mits een paar veranderingen) nog nipt een juister antwoord. Ik zou eigenlijk nog steeds liever een liefdevol huwelijk hebben zoals destijds en, nietegenstaande alles wat mijn echgenote heeft gedaan of niet gedaan, de druppel is er bij mij vandaag nog niet overgelopen. Tenslotte,  ik voelde me ook een beetje onder druk : wie wil er nu voor uitkomen tegenover een opiniepeiler die men niet kent dat hij/zij wil scheiden ? Een liefdevol huwelijk is nog steeds beter dan er alleen voor staan. Ik heb dus geantwoord met “huwelijk”, alhoewel ik er liever had aan bijgevoegd dat dit echt afhangt van een ander gedrag door mijn echtgenote in de toekomst. Door enkel met “huwelijk” te kunnen antwoorden gaf ik eigenlijk verkeerdelijk de indruk dat alles kits is in ons huwelijk

Mijn echtgenote antwoordt echter resoluut met een “ja” op de vraag of ze gehuwd wil blijven: zij wil liefst de status quo behouden. Ik vraag me echt af wat haar antwoord zou geweest zijn als de vraag meer genuanceerd was geweest, zoals “wilt u gehuwd blijven als dat betekent dat u uw volle bijdrage in het huwelijk moet leveren en uw gedrags- en uitgavenpatroon drastisch aanpassen ?”

De tweede vraag, of wij beiden autonoom moeten kunnen beslissen over een aantal zaken binnen ons huwelijk lag me al iets beter. Toch was ik niet helemaal gelukkig met deze simpele vraagstelling, want voor mij gaan de macht om te beslissen samen met een zekere verantwoordelijkheid om er geldelijk voor op te draaien. Maar dit verband werd in de vraagstelling vreemd genoeg niet gelegd.

Mijn echtgenote is totaal tegen zo’n verantwoordelijkheid gekant. Tot nog toe heb ik me altijd aan mijn echtgenote aangepast maar mijn geduld is stilaan op aan het geraken. Ik ben wel bereid om mijn echtgenote gedurende jaren te ondersteunen op voorwaarde dat ik zie dat ze echt pogingen doet om haar uitgaven te kontroleren en misschien naar een job zoekt zonder alle werkaanbiedingen af te wijzen omdat ze beneden haar stand zijn.

Maar, opnieuw had ik in de vraagstelling enkel de keus tussen “meer” of een “minder” autonomie (wij konden wel ook een paar beslissingsvelden aanvinken waar we meer autonoom willen beslissen). Ik heb geantwoord “meer autonomie” maar had er liever kunnen bijgevoegen dat autonomie samen gaat met verplichtingen. Ik heb het vakje over autonomie inzake werken aangevinkt, in de (ijdele) hoop dat dit er ooit zou toe leiden dat mijn echtgenote een voltijdse job zal zoeken.

Mijn echtgenote had ook ambivalente gevoelens over deze vraag. In feite doet zij al jaren alles wat ze wil zonder zich veel van me aan te trekken, zolang ik maar op tijd zorg dat de kredietkaart afbetaald wordt.  Maar ze wil niet dat ik me op dezelfde manier zou gedragen als haar en op zou houden om mijn eigen belangen op te offeren voor de gezinsbelangen. Op het eerste zicht heeft zij reeds al haar autonomie en is een status quo voor haar het beste.

Toch, onlangs had ik me uitzonderlijk kwaad gemaakt over haar snelle rijstijl. Die wordt hoe langer hoe gevaarlijker en ik had mijn echtgenote gezegd dat ze vanaf nu snelheidsboetes uit haar eigen zak moest betalen. Dit vond zij een schandalige beperking van haar autonomie : het kon haar niet schelen hoe traag ik zelf wil rijden, maar dat niet haar probleem. Vandaar dat ze iets minder entoesiast was over dit idee van autonomie dan ik, maar toch niet geheel weigerachtig.

De derde vraag, of wij echt denken dat ons huwelijk nog lang zal duren, was de eenvoudigste vraag. Alhoewel ik geen haast heb om te scheiden, lijkt het me onvermijdelijk op middellange termijn. Ik kan me gewoon niet voorstellen dat mijn vrouw ooit nog verandert en, eerlijk gezegd, ik vraag me elke dag meer af of de baten nog opwegen tegen de kosten.

Eigenaardig genoeg gaf mijn echtgenote nagenoeg hetzelfde antwoord op deze derde vraag. Alhoewel ze dit nooit zal toegeven aan mij, denk ik dat zij rationeel genoeg is om te beseffen dat zelfs een brave goedzak zoals ik geen oneindig geduld heeft. Maar toch is deze realisatie niet genoeg voor mijn echtgenote om iets aan ons huwelijk te doen. Wellicht verwacht zij om in het geval van een echtscheiding een mooie alimentatie in de wacht te kunnen slepen, dus is er geen reden voor haar om nu veel offers te maken om het huwelijk te redden. Zij zit eigenlijk in een win-win situatie dankzij haar wettelijk statuut van gehuwde.

Na deze vraagstelling kregen mijn echtgenote en ik elkaars antwoordformulieren van de twee dagbladen te zien. Dat was twee weken geleden. Tot mijn stomme verbazing waren onze antwoorden nagenoeg identiek. Waren wij het dan toch voor het eerst in jaren eens ?

Gisteren hadden we weer een laaiende ruzie en ik liet voor het eerst verstaan dat mijn positie nu is “als het kan in het huwelijk, maar als het moet een echtscheiding”. Mijn echtgenote citeerde prompt onze antwoorden op de eerste vraag (en vergat de andere vragen) om te bewijzen dat ik degene ben die ons huwelijk in gevaar breng maar eigenlijk wil gehuwd blijven. Zij voegde er subiel aan toe dat de wet op echtscheidingen voorziet in alimentatiegeld en dat dit me een dik pak zou kosten.