Elke woensdagvoormiddag, van tien tot half twaalf, komt de Amerikaanse conservatieve beweging bij elkaar in een zaaltje in Washington. Je vindt er de stafmedewerkers van senatoren en congresleden, vertegenwoordigers van de diverse denktanks, advocaten, journalisten en zakenmensen. Het initiatief tot de wekelijkse bijeenkomsten van de zogenaamde “Wednesday Group” ging enkele jaren geleden uit van Grover Norquist, de voorzitter van de organisatie “Americans for Tax Reform” (ATR). De woensdag-bijeenkomsten zijn intussen een vaste waarde geworden, waaraan groot belang wordt gehecht. Hier wordt elke week de politieke agenda besproken en worden de violen op elkaar afgestemd.

Grover Norquist zit de bijeenkomsten voor en iedereen is welkom. De verschillende vertegenwoordigers van de denktanks en politieke stafmedewerkers lichten de thema’s toe waarmee ze bezig zijn. De geïnteresseerden kunnen vervolgens vragen stellen. Woensdag 5 oktober. De zaal zit stampvol. Op normale woensdagen wonen gemiddeld zo’n 120 mensen de vergadering bij, maar vandaag zijn er zeker 200. Alle stoelen rond de grote ronde tafel en in de kring er omheen zijn bezet. Mensen zitten op de vensterbanken of staan recht langs de muur.

Verraad

President Bush stelde maandag zijn medewerkster Harriet Miers voor als nieuwe rechter voor het Hooggerechtshof. De benoeming werd door heel wat conservatieven negatief onthaald. Niemand kent Miers. Niemand weet welke opinies ze echt heeft. “Vertrouw op mij,” heeft Bush gezegd, maar in het zaaltje bij Norquist broeit het ongenoegen.

De kranten melden dat zowel Bill Kristol, de bekendste neoconservatief, als Pat Buchanan, de woordvoerder van de zg. paleoconservatieven (die tegen de oorlog in Irak zijn en die economisch eerder naar protectionisme neigen) zich teleurgesteld voelen door de keuze van Bush. In het zaaltje bij Grover hebben sommigen het niet over teleurstelling, maar over regelrecht verraad. Er heerst de sfeer die in Vlaams-nationale middens heerste toen in 1977 het Egmontpact net was goedgekeurd. De achterban voelt zich bekocht. Maandagochtend, toen de media net hadden gemeld dat Miers de kandidate van Bush was, had ik een afspraak met een vriend die tijdens de eerste ambtstermijn van Bush in het Witte Huis onder Miers had gewerkt. Hij begreep de keuze van de president niet, zei hij: Harriet Miers bezit de kwaliteiten niet voor een lid van het hooggerechtshof. Zelfs Bush’ trouwe aanhangers voelen zich in de steek gelaten.

Onverteerbaar

De negen rechters van het hooggerechtshof, die voor het leven benoemd worden, spelen in Amerika een zeer grote rol. Het hooggerechtshof interpreteert de Grondwet. Het heeft dat de voorbije decennia zo ruim gedaan dat een door linkse rechters gedomineerd hooggerechtshof zelf de wet is gaan bepalen. Zo werd abortus in 1973 in de VS gelegaliseerd via een beslissing van het hooggerechtshof.

Na de dood van opperrechter Rehnquist kreeg Bush onlangs de tweede kans in enkele maanden tijd om een rechter in het hooggerechtshof te benoemen. Zijn aanhangers wilden dat hij iemand zou kiezen die voorstander is van een strikte interpretatie van de grondwet. De opvattingen van Miers terzake zijn onbekend. Ze heeft zich de afgelopen decennia nauwelijks op een uitspraak over haar ware opinies laten betrappen. Het enige wat men weet is dat ze een jarenlange vriendin van de familie Bush is. Sommigen beschouwen de benoeming als een vriendendienst. Favoritisme, zo gaat het verwijt. “Vertrouw mij, want ik ben een conservatief en zal niemand benoemen die tegen mijn opinies ingaat,” zegt Bush.

Het vertrouwen is echter zoek. In het zaaltje bij Grover Norquist wordt door een spreker luidop getwijfeld aan het beoordelingsvermogen van de president. Hij krijgt applaus van de helft van de aanwezigen. Het blazoen van Bush is de laatste tijd aangetast. De oorlog in Irak drukt op de Amerikaanse schatkist. De media hebben Bush de schuld voor de orkaan Katrina in de schoenen proberen schuiven. De aanhangers van Bush zijn hem blijven steunen. Maar de benoeming van een persoonlijke favoriete in het hooggerechtshof vinden velen onverteerbaar omdat ze er weinig vertrouwen in hebben dat Miers de balans in het hooggerechtshof zal doen overhellen in de richting van de zg. “strikte constitutionalisten.”

Europees

Een teleurgestelde Bush-aanhanger begrijpt niet waarom de president niet gekozen heeft voor een van de bekende conservatieve rechters en juristen. “Hij durft de strijd met de linkerzijde in het Congres niet aan,” zo wordt gezegd, “terwijl hij die strijd nochtans zou winnen.”

Er zijn ook een paar mensen in de zaal die de benoeming van Miers verdedigen, maar ze zijn in de minderheid en de verdediging lijkt niet van harte. Er wordt geopperd dat het nu duidelijk is dat wie op een benoeming rekent best nooit het achterste van zijn tong laat zien en zijn gedachten maar beter voor zich houdt. In Amerika, het land van de botsende tegenstellingen en het levendige politieke debat, is dat echter een houding die Europees aandoet. Men vermoedt dat de senaat binnen enkele weken de benoeming van Miers zal goedkeuren omdat zowel de (linkse) democraten als de (rechtse) republikeinen geen argumenten hebben om zich tegen Miers te keren, want men weet eenvoudigweg niet voor welke waarden zij staat.

John Fund van The Wall Street Journal is speciaal van New York naar Washington gekomen voor de woensdagvergadering. De WSJ schreef in zijn commentaar dat Bush de strijd had moeten aangaan omdat juist in het debat over politieke tegenstellingen de kracht van de democratie ligt. Zulke debatten werken “volksopvoedend.”

De bijeenkomst is voorbij en het zaaltje stroomt leeg. In de gang passeer ik de medewerkers van politici die naar hun baas gsm-en om te vertellen hoe de vergadering is verlopen. Ze klinken pessimistisch, bedrukt, aangeslagen. Harriet Miers kan een grotere ramp worden voor Bush dan Katrina.