Hoe zou het toekomstscenario van Lijst Dedecker er kunnen uitzien? De vraag hield na 7 juni 2009 nauwelijks iemand bezig. Door de combinatie van hooggespannen verwachtingen en een tegenvallende verkiezingsuitslag, stuikte de belangstelling voor LDD snel in elkaar. Een analyse van de groeipijnen van LDD.

Na de mediatieke overdaad in de aanloop van de verkiezingen van 2009, lijken zowel de media als de kiezers stilaan uitgekeken op het “fenomeen” Dedecker. Als je het traject van LDD naast het basisboek politieke en electorale marketing legt, dan moet LDD sinds zijn boost in de peilingen vanaf 2007, tegen zowat elke regel hebben gezondigd: uitblijvende investeringen in de uitbouw van het LDD-partijmerk, de verenging van het partij-imago tot haar boegbeeld, late samenstelling van de kieslijsten (met grote interne spanningen en hetzes als gevolg), tactisch onhandige manoeuvres tijdens crisismomenten (de ‘sale-and-lease back’-operatie van meervoudig overloper Dirk Vynck maakte de partij ongeloofwaardig), een beroerde campagne, een foute mediastrategie steunend op solo-optredens van Dedecker. Ook mediatiek gestunt - nochtans het handelsmerk van Dedecker - liep uiteindelijk af met een sisser (o.a. de aanvaring met De Gucht in het detectivedossier). De verkiezingsuitslag weerspiegelde uiteindelijk perfect de gevolgde koers, met West-Vlaanderen als wingewest en andere kieskringen als achterblijvers.

Euforie

Na de federale verkiezingen van 2007 brak de euforie los binnen LDD. Bij de oprichting van de partij, begin 2007, leek voor LDD nochtans een weinig fortuinlijke toekomst weggelegd. Toen het online panelonderzoek De Stemmenkampioen van Het Laatste Nieuws eind 2006 het electorale gewicht van Dedecker inschatte op ongeveer 6 à 7 procent, werd meteen een handvol politologen in stelling gebracht om dat scenario als een wilde fantasie af te doen. Bij de verkiezingen van 2007 haalde de partij 6,5 procent van de stemmen. Vanaf dan werd dat resultaat ook in de reguliere peilingen bijgesteld en kon Dedecker zijn steile klim in de pollsaanvatten. De mediahype volgde vanzelf. Naar de buitenwereld toe onderdrukte LDD zijn pre-electorale euforie en zei te mikken op 10 procent, maar intern werden er lijstscenario’s voor 2009 uitgetekend die rekening hielden met 20 zetels.Van alle kanten doken plots kandidaten op met verschroeiende ambitie en ontstond er een nerveuze handel waarbij Dedeckers aanhang van het eerste uur stap voor stap werd ingeruild tegen hoger soortelijk mediatiek gewicht. In die talentenjacht werden Anne De Baetzelier en Derk Jan Eppink de belangrijkste trofeeën. Intern nam het gemorrel over de partijwerking ondertussen toe. Nadat Jo Claus, voormalig partijsecretaris, uit de partij werd gezet, stegen de zurige dampen van misnoegdheid en frustratie ononderbroken op vanuit de basis.

‘Binnenkort ga ik veel mensen teleurstellen’, sprak Dedecker ooit visionair. ‘Ik ben gegeerd, ik lig in het midden van het  bed, kan kiezen wie ik wil en de partij is van mij’, werd meteen ook de simplistische leidraad voor de verdere strategie die er in feite geen was, maar veeleer een illustratie van hoogmoed voor de val. De inhoudelijke merkprofilering ruimde plaats voor individuele ellebogengevechten voor de talrijke premium plaatsen op de lijsten. Nagenoeg het enige niet-verkozen partijlid dat zich in al die tijd inhoudelijk liet opmerken was Katja Beckx: bij de start van het schooljaar 2008 publiceerde dit lid van denktank Cassandra een veelbesproken opiniebijdrage in De Standaard en De Tijd over het falend onderwijsbeleid van Frank Vandenbroucke (sp.a) en werd ze daarover geïnterviewd in Terzake. Dat schaarse ‘inhoudelijke’ moment van LDD viel niet in goede aarde: bij de lijstsamenstelling 2009 moest ze voor een geïmproviseerd partijtribunaal van de Vlaams-Brabantse lijsttrekker Reekmans verschijnen om zich te verantwoorden voor zoveel inhoudelijke profi leringsijver. Beckx werd vakkundig uitgerangeerd en haar onderwijsteksten overgemaakt aan de onervaren De Baetzelier, die zich prompt opwierp als onderwijsspecialiste van LDD.

Spleet

Ondertussen is Dedecker van het midden van het bed in de spleet beland en is de partij van een cash cow afgegleden naar een risico-investering. Vraag blijft of ‘gegarandeerd verkozenen’ die onverkozen bleven (waaronder De Baetzelier) hun herkansingspoging in 2011 electoraal zullen kunnen verzilveren? Ondertussen moet de basis autoritair in toom worden gehouden onder een strakke centralistische leiding en lijkt de denktank Cassandra wel een lege brandstoftank. In 2011 houdt de partij in West-Vlaanderen wellicht nog stand, maar op andere plekken dreigt een wegkwijnscenario door een totaal gebrek aan interne cohesie, (Jürgen Verstrepen voert al een tijd openlijk en overtuigend de interne oppositie aan), individuele agenda’s, een gedemotiveerde achterban en een partij waarvan de geloofwaardigheid onherstelbaar lijkt toegetakeld. Wellicht volgt LDD daarmee straks het pad van Lijst Pim Fortuyn in Nederland, weliswaar zonder de moord, en verdwijnt ze even snel van de politieke kaart als ze erop werd gezet dankzij de peilingen.

Dit artikel verscheen eerder in Doorbraak, september 2009.