Zopas bracht het Tory-gezinde weekblad The Spectator een pleidooi om in het Verenigd Koninkrijk het schoolvak Frans af te schaffen. Het Engels heeft weliswaar een nauwe historische band met het Frans, maar dat geldt ook voor het Latijn, en het zou nuttiger zijn om het Latijn te herwaarderen dan verder nog tijd te verliezen aan het Frans, zo betoogt Rod Liddle. De lesuren moderne talen zouden beter gevuld worden met Arabisch, Spaans, Hindi/Oerdoe of Chinees.

Volgt dan nog een lijstje redenen waarom het Frans zijn internationale belang kwijt geraakt is. De taal van de diplomatie is het al lang niet meer, en de meeste met Frankrijk bevriende landen die lange tijd het Frans als tweede taal aanleerden, zijn daar inmiddels mee gestopt te voordele van het Engels. Behalve desnoods de Canadezen en voorlopig nog wat West-Afrikanen heeft niemand ter wereld nog belang bij Frans als tweede taal. Aan het verre België dacht blijkbaar niemand in dat Londense redactielokaal.

In mijn kinderjaren zag je nog eens een Franse film op TV of in de bioscoop, en op de radio weerklonk regelmatig Frans chanson. Dat was deel van het Vlaamse culturele referentiekader. Lang na het inkrimpen van zijn politiek-militaire of “harde” macht, had Frankrijk nog een grote culturele uitstraling of “zachte” macht. Het had nog wat impact via Jean-Paul Sartre en Mei ’68, zoals eerder via Voltaire, het Grootoosten en L’Internationale. Persoonlijk waardeer ik wel de voordelen van eerstehandse blootstelling aan die Franse cultuur, net als Wannes Vandevelde, die na lezing in het origineel van Gustave Flaubert zei: “Merci Belgikske.”

Maar mijn kinderen kennen van de Franse cultuur helemaal niets, behalve misschien een paar van die liedjes die hun vader op de autoradio wat luider zet, uit jeugdsentiment. En ik ga ze hun niet opdringen. Spontaan exploreren ze wel het Japans, want daarvan ondergaan ze de zachte macht via judo, manga’s en animatiereeksen als Dragonball en Avatar. Het powerhouse van zachte macht is natuurlijk de Engelstalige cultuur, die nu ook Frankrijk overspoelt. Zelfs in Parijs vinden ééntalig Engelse wetenschappelijke congressen plaats hoewel de deelnemers allemaal het Frans machtig zijn.

In het licht van de wereldwijde neergang van het Frans blijkt weer maar eens hoe uniek onbekwaam de Vlamingen zijn in het meesurfen op de tijdsgeest. Elders is men mentaal klaar voor de splitsing van het slecht gereputeerde België terwijl men hier geen idee heeft hoe die in godsnaam tot stand te brengen. Elders lacht men meewarig om wat er nog rest aan anachronistische Franse trots, maar in dit land worden Vlaamse gemeenten heus bedreigd door agressieve Franstalige gebiedshonger en demografische verdringing. Vele politici en hun letterknechten voelen zich in naam van de ruimdenkendheid zelfs genoopt om daaraan bij voorbaat toegevingen te doen.

Het moet toch mogelijk zijn om de anti-Franse wind die internationaal zo krachtig waait, in de zeilen van de Vlaamse belangenbehartiging in te vangen. Het zal natuurlijk niet lukken als men in Brusselse salons met PS en FDF over compromissen onderhandelt, binnen een Belgische horizon. Laat ons de bekrompenheid die de belgicisten ons willen opdringen, loslaten en de zaken iets breder bekijken.

Een voorbeeld van het verschil dat zulke perspectiefverschuiving maakt, betreft de opnieuw onzekere afgrenzing van het Vlaamse grondgebied. Vlaamse wezels rechtvaardigen hun afkeer voor Vlaamse onafhankelijkheid (annex Waals rattachement) met het argument dat Vlaanderen dan over zijn hele lengte aan Frankrijk komt te grenzen. Ik heb het nog horen gebruiken door niemand minder dan Hugo Schiltz. Voor de talloze flaminganten die romantisch in het verleden leven en het eeuwige Frankrijk met de agressor Lodewijk XIV vereenzelvigen, kan het pertinent klinken. De werkelijkheid van vandaag is echter dat het grote Frankrijk een betere buur is dan het kleine Wallonië van de PS, dat zelf weer een betere buur is dan het piepkleine Brussel van het FDF. Of dacht je nu echt dat staatslieden in het verre Parijs zich gaan bezighouden met de nukken van een handvol franskiljons in Kraainem? Dat Frankrijk met zijn rijpe diplomatie zich internationaal onmogelijk gaat maken door te morrelen aan de grenzen van een miserabel buurlandje?

De Belgische Franstaligen kunnen de Vlaamse politici maar afdreigen en de hoek in duwen omdat die alleen naar de negatieve evolutie van de plaatselijke bevolkingscijfers kijken, en naar de zeer plaatselijke mediahetze tegen elke blijk van Vlaams zelfrespect. Vang de internationale wind in je zeilen in en je blaast die franskiljonse druktemakerij zó weg.

Op mijn recente kritiek op plannen om het Engels een officiële status te geven in België, kreeg ik nogal wat negatieve reacties uit het milieu van managers en techneuten. (Merk terloops mijn onwillekeurig anglicisme op. Goed Nederlands zou geweest zijn: “heb ik reacties gekregen” in plaats van “kreeg ik reacties”.) Op Brussels Journal werd zelfs gepleit voor het Engels als enige werktaal op federaal niveau. Dat schept formele gelijkheid tussen Vlamingen en Franstaligen. Geen feitelijke, maar zij kunnen moeilijk luidop gaan protesteren dat hun Engels zoveel slechter is dan het onze, want dat zou Yves Leterme’s opmerking over hun geringere taalverwervende intelligentie bevestigen.

Tja, leuk ideetje. Iets realistischer lijkt me, het statuut van Brussel radicaal te wijzigen. De Europese rol van Brussel (als we die willen bestendigen, wat zelf ook weer een politieke keuze vergt) vraagt daar eigenlijk om, de wind waait in die richting. Het is dus zaak om de Vlaamse aan de Europese belangen te koppelen. Neem als Vlaanderen zelf het initiatief met een plan dat de plaats van het Nederlands als officiële taal verder waarborgt en tegelijk voor de Europese partners voordelig is. Geef het Engels daar inderdaad een officiële plaats. En ik ben geneigd te zeggen: ook het Duits, want dat is toevallig al een officiële taal in België, het is de meest gesproken taal in de EU, en het levert je machtige bondgenoten op. Die zal je nodig hebben wanneer je met een door Le Soir gedesinformeerde eurocratie afspraken moet maken die een grote impact zullen hebben op de toekomst van het Nederlands in Brussel.

Mogelijk heeft iemand van u een beter plannetje, dan nemen we daar graag kennis van. In ieder geval, het is op dát niveau dat Vlaamse beleidmakers moeten denken. Binnen België, waar de dobbelstenen in ons nadeel vervalst zijn, valt er toch niets eerbaars meer te halen. En voorzover er daar nog zaken te regelen vallen, zal de tegenpartij meer ontzag hebben voor een gemeenschap die zichzelf internationaal op de kaart plaatst.