Vorig weekend vond in Antwerpen een conferentie plaats die nogal wat weerklank kreeg in de Arabische wereld, maar die in eigen land vrijwel werd doodgezwegen, ook binnen de lokale islamitische gemeenschap. "De plaats van de islam in het nieuwe Europa", zo luidde de titel van het colloquium waarover uitvoerig werd bericht op onder meer Al Jazeera (zie video onderaan dit artikel) en in de Marokkaanse krant Le Matin. In eigen land bracht alleen Gazet van Antwerpen een kort artikeltje op de lokale pagina van drie van haar zes regionale edities. Voor alle duidelijkheid: het ging om een conferentie ter bevordering van de multiculturele samenleving en het wederzijds begrip tussen de islamitische wereld en Europa. Eén en ander werd gecoördineerd door het Instituut voor Marokkaanse en Mediterrane Studies van de Universiteit Antwerpen, afgekort als "IMaMS".

CHAOTISCH VERLOOP

Het colloquium werd groots aangekondigd, maar verliep chaotisch. Jacques Attali zou de hoofdspreker worden, maar stuurde zijn kat. Programma en panelleden bleken in werkelijkheid totaal anders dan wat vooraf aankondigd werd, en de reële planning werd pas halverwege het colloquium op papier verspreid. Aan wat een academische conferentie had moeten worden, bleken uiteindelijk zeer weinig academici van enig niveau deel te nemen. De toespraken en panelgespreken kwamen niet verder dan vrijblijvend gepraat, zonder staving met wetenschappelijke studies, statistieken of referenties.

VERWIJZING NAAR NAZI-WETENSCHAPSTER

Al bij de openingssessie werd de eerste kemel geschoten. Spreker Mohammed Bensalah belichtte de bijdrage van de islam tot de Europese beschaving, en stelde dat slechts weinig westerse wetenschappers ten volle deze islamitische bijdrage erkenden en niet verdoezelden: de Amerikaan John Esposito, de Duitse Sigrid Hunke en de Belg George Sarton. Nu was Sigrid Hunke een medewerkster van de wetenschappelijke afdeling van de SS onder het nazi-regime, waar ze onderzoek deed naar raciale psychologie. In die functie kwam ze in contact met de Groot-Mufti van Jeruzalem, die openlijk de uitroeiïng van de Joden bepleitte. In haar boek "Allahs Sonne über dem Abendland" stelt ze dat niet het christendom, maar de islam, gecombineerd met een paganistisch Keltisch/Germaans element, de wortels van de Europese beschaving vormden. Die stelling wordt dan onder andere geïllustreerd met intussen ontkrachtte theorieën als de zeekaart van Piri Reis waarop Columbus zich zou gebaseerd hebben, of de bewering dat de Duitse en Nederlandse gewoonte om getallen van rechts naar links te lezen ("drieëntwintig") uit de Arabische wereld komt.

GERAAS TEGEN ISRAEL, LIBERALISME EN HOOFDDOEKENVERBOD

Tijdens de panelgesprekken kwamen leden uit het publiek meer dan eens tussen met langdradige uitvallen tegen Israël, waartegen de moderatoren niets ondernamen. Alleen de Antwerpse schepen Robert Voorhamme reageerde daarop door deze uitvallen te veroordelen en kordaat te stellen dat het Midden-Oosten-conflict niet bij ons mag geïmporteerd worden en zeker niet op zijn plaats is in een dergelijk colloquium. Het mag verwondering wekken dat op een conferentie die het wederzijds begrip tussen islam en Europa zou moeten verbeteren, figuren als Yacob Mahi komen spreken, die letterlijk stellen dat "het liberalisme de moordenaar is van de menselijke vrijheid". Of nog imam Youssef Ibrams uit Genève, lid van de Europese Raad van de Fatwa, die in 2004 beweerde dat steniging, hoewel niet nodig in Zwitserland, absoluut niet in opspraak mag gebracht worden. Dat achter de schermen werd aangestuurd op een veroordeling van het hoofddoekenverbod, bleek ook al toen de Mechelaar Abdelhay Ben Abdellah als moderator van een panelgesprek bij alle gemeenteraadsleden peilde naar hun mening over dit verbod. Deze Ben Abdellah is voorzitter van het destijds door minister Bert Anciaux opgerichte "Expertisecentrum voor islamitische culturen in Vlaanderen", dat jaarlijks 200.000 euro aan subsidies opstrijkt, maar waarvan de werking vooralsnog onduidelijk is.

VERKLARING VAN ANTWERPEN, ALLEEN IN HET ARABISCH

Het colloquium viel dan ook ten prooi aan apologieën van het islamfundamentalisme, en vooral de eindverklaring werd gekaapt door fundamentalisten, die stelden dat een hoofddoekverbod of een verbod op de bouw van minaretten uit den boze is. Nadat deze - vooraf groots aangekondigde - "Verklaring van Antwerpen" in het Arabisch werd voorgelezen, met gebrekkige simultaanvertaling in het Nederlands en het Frans, durfden enkele deelnemers - allen vertegenwoordigers van de vrijzinnigheid - toch openlijk protesteren en stellen dat die verklaring in de huidige vorm niet kon, zeker niet in hun naam, en geïnfiltreerd was door fundamentalisme. Daarop krabbelden de organisatoren wat terug, stelden dat dit slechts een ontwerp was dat openstond voor correcties die via e-mail konden ingestuurd worden na de conferentie. De volledige tekst van de "Verklaring van Antwerpen" staat enkel in het Arabisch op het internet, en met Google Translate kunt u een ruwvertaalde Engelse, Nederlandse of Franse versie opvragen. De verwerping van hoofddoekverbod en minarettenverbod vindt u in punt 9, uiteraard verpakt in wollige taal en met de nodige verwijzingen naar resoluties van de Raad van Europa. Punt 3 bevat de obligate veroordeling van "islamofobie", de verzamelnaam die steeds vaker wordt gebruikt om godsdienstkritiek, het aanklagen van mislukte integratie en het bekritiseren van moslimfundamentalisme te demoniseren en de facto onmogelijk te maken. Ook punt 13 is verraderlijk, want men wil dat islamitische instellingen een rol krijgen als "betrokken partij" en "niet louter als raadgever" bij de totstandkoming van belangrijke beslissingen en wetgeving betreffende de islam in Europa en de "diagnose van anomalieën".