Donderdagmiddag kon ik via het VRT-programma Villa Politica deels het Kamerdebat over Libië volgen. Alleen spijtig dat Villa Politica zich genoodzaakt voelde om tussendoor politici aan het woord te laten over de uitspraken van Elio Di Rupo rond vroegtijdige verkiezingen.

Van Ecolo en Groen! over VLD, MR, N-VA, (de VB-interventie van Alexandra Colen werd niet uitgezonden door Villa Politica) naar CD&V en CdH tot SP.a en PS: allen stelden vragen over de ‘zachte aanpak’ van Libië door minister van  Buitenlandse Zaken Steven Vanackere. Hoe was het mogelijk dat we steun hadden geleverd aan de verkiezing van Libië als lid van de VN-commissie voor de Mensenrechten. Vrijwel allen eisten ’sancties’ tegen Libië om het bloedvergieten te stoppen.

Minister Vanackere (CD&V) weerlegde heel gemakkelijk de kritiek van alle betrokken Kamerleden (DS, 24/02/2011). Je kan geen straffe uitspraken doen vooraleer uw burgers geëvacueerd zijn: daarin heeft Vanackere 100% gelijk. Libië gaf blijk van een veranderde houding; en hen daarvoor ‘belonen’ met een zeteltje in de VN-commissie Mensenrechten kan gebruikt worden om verdere positieve evoluties te ontlokken (daar kwam het op neer). Niemand kon de huidige crisis voorspellen, aldus Vanackere. En Vanackere was de eerste van de 27 BuZa-ministers die vroeg om Libië uit de bewuste VN-Commissie te halen. U kan het allemaal lezen in het voorlopige integrale verslag van de Plenaire zitting pagina’s 11-25/58.

Regionalisering Wapenexportlicenties

Denis Ducarme (MR) maakte van de gelegenheid gebruik om de Waalse regering (vooral de PS) een tik te geven nadat bleek dat Waals minister-president Rudy Demotte geen gebruik maakte van de mogelijkheid tot adviesverlening van BuZa rond het verlenen van wapenexportlicenties. Het uitvaardigen van wapenexportlicenties is een gewestelijke bevoegdheid (behalve voor wapens vanwege de Federale Staat) geworden nadat er politieke problemen gerezen waren rond het afleveren van exportlicenties voor FN-wapens aan Nepal. Een staatshervorming was nooit zo snel beklonken, nogmaals met hulp van de rode en groene partijen.

Ik las in het integrale verslag dat minister De Crem de puntjes op de i zette toen hij aangepakt werd voor zijn bezoek aan IDEX2011 in Abu Dhabi:

“De Belgische federale regering is niet meer verantwoordelijk daarvoor omdat na paars-groen met de sp.a en de groenen in de regering, er in 2002 5.500 Minimi’s naar Nepal zijn gestuurd. Ik weet niet of u dat nog weet. Dat ging gepaard met veel verbaal geweld en het zou allemaal niet doorgaan. Uiteindelijk hebben rood en groen, ook de heer Van der Maelen, op het knopje gedrukt om de wapens te leveren. Dat is men wellicht vergeten. Kort nadien hebt u wel een bezoek gebracht aan kolonel Kadhafi, dat was ik bijna vergeten te zeggen. Dat was eind 2004. Kolonel Kadhafi was toen nog wat in de gratie zodat hij met u op de gevoelige plaat mocht. Het wapendossier is toen geregulariseerd. Er moesten ethische en politieke principes aan te pas komen.

Collega’s, de sp.a zit in de Vlaamse regering. Ik dacht gisteren even dat dit niet lang meer zou duren. De sp.a, die keuterpartij van de heer Van der Maelen, keurt wapenexportlicenties goed en maakt daar gewoon geen probleem van.

Ecolo maakt deel uit van de Waalse regering en sinds 2004 keurt zij de ene na de andere wapenlicentie goed aan FN Fabrique Nationale d’Herstal, dat wapens produceert die ook naar een bepaalde regio gaan. Er is een beetje selectieve verontwaardiging.” (Minister De Crem, voorlopig integraal verslag plenaire zitting 24 Februari, pp 10/58.)

Het zwaktebod van sancties terwijl een interventie zich opdringt…

Ik vond het hallucinant hoe verschillende Kamerleden blijkbaar geloven dat sancties een einde zullen maken aan het geweld. Een wapenembargo en het bevriezen van bankrekeningen van Khadafi-aanhangers…   Irak 1991-2003 is een mooi voorbeeld van een uitgebreid sanctieregime, maar veel verandering heeft het niet teweeggebracht. Het handhaven van een dergelijk sanctiebeleid is niet niks. Ik heb het vermoeden dat Libië zich wel via illegale netwerken gemakkelijk zal kunnen bevoorraden. Daarnaast vergeten de Kamerleden het geostrategische belang van Libië.

Sancties zullen de doffe knallen van de vuurwapens noch het gebrom van Libische grondaanvalsvliegtuigen kunnen stoppen. Gisteravond zag ik de indrukwekkende beelden van de verwelkoming van de eerste CNN-ploeg in Benghazi.

Het lijkt er zeer sterk op dat de opstand in Libië wijd verspreid is en dat Khadafi alles in de strijd zal werpen om de opstand neer te slaan. Een kennis van me legde recent uit dat Libië een clanland is: zolang Khadafi steun krijgt van de voornaamste clans, zal hij de bovenhand halen. Khadafi zal tot het uiterste gaan en vele van zijn clanleden zetelen in belangrijke functies. De vraag is of zij met hem tot het uiterste zullen gaan, of zullen beslissen om Khadafi te dumpen.

Het verschil met Tunesië en Egypte is dat Khadafi het aangedurfd heeft om gevechtsvliegtuigen tegen zijn eigen bevolking in te zetten en de hulp in te roepen van buitenlandse huurlingen. Twee gevluchte Libische Mirage F-1 gevechtsvliegtuigen zijn enkele dagen geleden geland op Malta, op de foto’s was duidelijk te zien dat ze gewapend waren met aanvalsraketten. Een Libisch marineschip zou ook aangekomen zijn in Malta omdat de bemanning weigerde Benghazi te bombarderen vanop zee.

Als onze Kamerleden werkelijk geloven in hun democratische idealen en in de bescherming van internationale mensenrechten, zoals ze lieten uitschijnen in de plenaire zitting van de Kamer, dan moeten ze niet vragen om sancties tegen Libië, maar om een militaire interventie ter ondersteuning van de opstand, met sancties als aanvullend drukkingsmiddel. Europa heeft er baat bij om een Libië tot stand te brengen dat positief staat tegenover Europa, niet alleen omwille van de energievoorraden van Libië, maar ook omwille van het risico op een massale instroom van illegale Libische migranten.

Ik verwacht een bloedige repressie als Khadafi erin slaagt de opstand neer te slaan, een bloedige burgeroorlog als geen van beide partijen de overhand haalt of een buitenlandse militaire-humanitaire interventie. Vraag is: welke landen nemen het voortouw, wie zet er militaire middelen in?