Verleden week gebeurde er toch wel iets merkwaardigs: één van de negen politieke partijen die deelnemen aan het federale regeringsoverleg heeft een absoluut breekpunt op tafel gelegd, zonder dat daarover een mediastorm losbarstte. Zondag werd dat breekpunt overigens nog eens bevestigd in een betoging, alweer zonder dat de media daar storm over liepen. Nochtans worden we al maanden om de oren geslagen met het mantra dat partijen tot compromissen bereid moeten zijn, en dat partijen die breekpunten op tafel leggen zichzelf van de onderhandelingen uitsluiten. Hoe is dit mogelijk?

De partijvoorzitter die het breekpunt op tafel legde, luistert naar de naam Wouter van Besien. In een interview met De Morgen liet hij optekenen dat Groen! niet in een nieuwe federale regering stapt als niet alle Belgische kerncentrales gesloten worden. Dat het niet ging om een door de journalist verkeerd begrepen uitspraak, of een eendagsbreekpunt, bleek uit de betoging die een paar dagen later volgde. Daar werd immers nog eens herhaald dat de sluiting van de kerncentrales voor Groen! (en ook voor Ecolo) een breekpunt is. Of nog, dat er over die sluiting met Groen! en Ecolo geen enkel compromis mogelijk is. Merkwaardig genoeg concludeerde geen enkele van de andere partijen daarop dat de twee ecologische partijen zichzelf uitgesloten hadden van de federale regeringsonderhandelingen, om de gesprekken dan maar met zeven voort te zetten.

Ook in de media viel er opvallend weinig «duiding» te rapen over de houding van Groen! en Ecolo. Andere partijen – de N-VA om geen namen te noemen – hoeven zelfs nog geen concreet breekpunt te formuleren om al met alle zonden Israëls beladen te worden, zowel in de media als door politici van de andere onderhandelende partijen. Met telkens weer de gretige conclusie dat de N-VA zich overduidelijk zélf uit de onderhandelingen heeft teruggetrokken, en dat daarmee de weg vrij is om een federale regering te vormen zonder die vermaledijde partij. Vooral politici van sp.a en Groen! blinken uit in die oefening, al willen ook enkele krokodillen uit de CD&V-poel zich af en toe in die zin laten opmerken. De sp.a-politici en CD&V-krokodillen gaven echter op het punt van de kerncentrales niet thuis, terwijl politici van Groen! het breekpunkt glashelder formuleerden en vervolgens nog eens bevestigden.

Mogen we overigens opmerken dat Groen! met haar nieuwe standpunt grandioos woordbreuk pleegt tegenover haar eigen kiezers? We citeren even uit een interview met Knack, gedateerd 26 mei 2010, waarin Wouter van Besien de uitstap «wel prioritair, maar geen breekpunt» noemde: «Net als van deadlines houd ik ook niet van breekpunten: het zijn tekens van zwakte.» Die zit. De pientere lezer – heb ik er andere? – zal echter opmerken dat deze uitspraak van vóór de laatste verkiezingen dateert, en dus vandaag geen relevantie meer heeft.

Iemand met een slecht karakter zou ondertussen kunnen stellen dat er in de media blijkbaar onderwerpen bestaan waarover wél breekpunten geformuleerd mogen worden, en andere waarover men geen breekpunten mag formuleren, of zelfs nog maar verdacht mag worden eventuele breekpunten te hebben. De uitstap uit kernenergie behoort tot de eerste categorie, net zoals Franstalige communautaire eisen, terwijl Vlaamse communautaire eisen tot de tweede categorie horen. Maar waarom zouden we niet beter willen doen, en Wouter van Besien enkele tips geven om de N-VA eens een paar lessen in compromisbereidheid te leren? De uitstap uit kernenergie lijkt me daarover een bijzonder geschikt onderwerp.

Net zoals de Franstaligen voorstellen om het arbeidsmarktbeleid te splitsen zodanig dat de regio's wel de belastingen zouden heffen, maar het beleid nog steeds federaal bepaald wordt, kan ook Doel 1 gesloten worden door de centrale om te dopen tot Antwerpen 1. Moet aanvaardbaar zijn. Verder moet Groen! er mee leren leven dat er zowel in Doel als in Tihange nu nog een nucleaire centrale bijkomt (cfr. onmiddellijke blanco cheque voor Brussel én uitbreiding van het gewest), en dat de bouw ervan gefinancierd wordt met een taks op windmolens en zonnepanelen (splitsing van kinderbijslag volgens gewesten i.p.v. gemeenschappen). In ruil willen we over een jaar of twee–drie de sluiting van één of andere centrale overwegen, maar dan wel zonder enige garantie dat dat ook leidt tot een effectieve sluiting, of dat we het op dat ogenblik zelfs nog steeds zouden willen overwegen. Met andere woorden, het soort van compromis dat Groen! en sp.a anders graag willen voorstellen als een buitenkans en een enorme overwinning, maar waarvan zelfs de domste boer op zijn klompen aanvoelt dat hij van A tot Z in het ootje genomen wordt.

Wat leert dit alles? In de eerste plaats dat het gemakkelijk is om te eisen dat iemand anders een compromis aanvaardt over een onderwerp waar je zelf nauwelijks enige interesse voor hebt. Die oefening wordt echter al een pak moeilijker wanneer het gaat over een onderwerp dat je wel nauw aan het hart ligt, en wanneer je zelf de toegevingen moet doen. Het verschil tussen Groen! en N-VA is echter wel dat de N-VA niet de pretentie heeft te willen stellen dat ze over milieu een moreel hoger standpunt zou innemen omdat ze er zich niet voor interesseert, en er dus ook weinig of niets van kent. Een ander, en zeker niet onbelangrijk verschil is ook dat de media niet zouden willen meestappen in dat verhaal.