De atheist C.S. Lewis (1898-1963) werd bekeerd via gesprekken met zijn katholieke vriend J.R.R. Tolkien (1892-1973). Beide mannen, professoren in Oxford, waren beroepsmatig geïnteresseerd in oude sagen en mythen. Die bevatten, zo besefte Lewis, diepe waarheden over de menselijke natuur. Toen Tolkien op een dag repliceerde dat Lewis naar het Christus-verhaal moest kijken als naar een mythe – met dit verschil dat deze mythe echt gebeurd was – viel de penny van Lewis.

De Engelse journalist en katholieke bekeerling G.K. Chesterton (1874-1936) was een generatie ouder dan Lewis en Tolkien. Ook hij beschreef het geloof als een waargebeurde mythe over een God die in een grot (in Bethlehem) geboren wordt.

De drie mannen hadden nog iets gemeen. Ze hielden van ridders en ridderlijkheid. Chesterton schreef dat de Kerk felle kleuren naast elkaar zet, zoals rood en wit op het schild van de ridder, omdat zowel rood en wit het waard zijn om voor te sterven. Zo heeft de Kerk heiligen zoals Jeanne d’Arc, die met het zwaard streed, maar ook heiligen zoals Franciscus van Assisi, die volledige geweldloosheid predikte. Wat verwerpelijk is, zei Chesterton, is roze, omdat het een vermenging van de kleuren is, waarin rood zowel als wit hun ziel verliezen. Volgens de bijbelse profetie zullen het lam en de leeuw ooit naast elkaar liggen. Chesterton schreef dat het mirakel daarbij is dat de leeuw ten volle leeuw zal blijven zonder “door het lam geannexeerd te worden.”

Nieuwe werelden

Chesterton, Lewis en Tolkien probeerden mensen via hun geschriften dichter bij God te brengen. Chesterton en Lewis schreven heel wat vlot leestbare theologie. Net als Tolkien schreven ze eveneens verhalen waarin ze de waarden van het christelijke geloof verkondigden door middel van fictie. Chesterton schreef detectiveverhalen over Father Brown en gedichten over ridders. Hij beschrijft zijn eigen bekering als het avontuur van een ontdekkingsreiziger die vertrekt om een nieuwe wereld te vinden. Door een berekeningsfout belandt hij terug in Engeland dat hij aanziet als een nieuw continent, om pas veel later te ontdekken dat hij terug thuis is en eigenlijk nooit is weggeweest.

Tolkien schreef “The Lord of the Rings”, een epos over een ring die iedereen die hem draagt oppermachtig maakt en tegelijk perverteert en vernietigt. Lewis schreef science fiction en sprookjes over het magische land Narnia. In zowel Midden-Aarde, het land dat Tolkien creëerde, als in Narnia strijden ridders voor het goede en offeren zich op om de wereld te redden.

Na het fenomenale succes van de verfilming van Tolkiens Ring-trilogie, is momenteel in onze bioscopen het eerste deel van de “Kronieken van Narnia” te zien. Wie gaat kijken in de verwachting dat hij een soort vervolg op de Ring krijgt, wacht wellicht een ontgoocheling. De Narnia-boeken zijn kinderboeken. Afgezien van de Witte Heks en de Kerstman, loopt er in Narnia geen volwassen mens rond, maar wel sprekende dieren, faunen, centauren, eenhoorns, dwergen, reuzen, en zelfs de Minotaurus als generaal van de legerscharen van de Heks.

Kruisvaart

In Amerika is de Narnia-film een mega-succes. Dat is ook het geval in Groot-Brittannië, waar de Narnia-boeken al een halve eeuw tot de meest populaire kinderliteratuur behoren. Of de film ook bij ons zal aanslaan, weet ik niet. Veel hangt af van de houding van de pers. Die lijkt niet al te enthousiast om een film te promoten waarin conservatieve waarden verdedigd worden, waarin offers gevraagd worden voor wit en rood, en roze wordt verafschuwd, waarin ridders ten strijde trekken om te beletten dat leeuwen geannexeerd worden door schapen, en waarin, zonder dat het gezegd wordt, toch heel expliciet het traditionele christendom wordt verdedigd. Dergelijke boodschap strookt niet met de hedonistische, seculiere, multiculturele agenda van de media.

In Focus Knack wordt de film binnenin weggestopt en krijgt een nul als quotatie wegens zijn “pedante gemoraliseer (…) voor christelijk-conservatieve zeden.” Had je iets anders verwacht van dit snertblad dat je elke week bij Knack toegestopt krijgt omdat het wegens zijn pedant links geleuter op zijn eentje niet verkoopt?

De Morgen hekelt eveneens de “kruisvaartstijl” en de “heiligeoorlogretoriek” van de Narnia-film, maar voegt er wel aan toe dat wie de religieuze verwijzingen niet wil zien, “gewoon een avontuurlijke fantasyfilm voor de hele familie voorgeschoteld krijgt.”

Gereedschap

Het is DM wel opgevallen dat de vier kinderen, die de helden van het Narnia-verhaal zijn, geen speelgoed krijgen wanneer ze de Kerstman ontmoeten, maar wel wapens: “No toys, but tools” (“geen speelgoed, maar gereedschap”).

Kinderen krijgen in werkelijkheid ook graag speelgoedwapens, zoals pistolen, geweren en zwaarden. Pedante progressievelingen keuren dit af. Ze zeggen dat wapens slecht zijn omdat zij door slechte mensen gebruikt worden, terwijl wapens evenzeer, zoals de conservatieve Lewis schreef, gereedschap zijn ter verdediging van het goede. Zo hebben ridders dat ook steeds gezien.

Misschien is het juist deze hunkering naar verdediging van het goede, die kinderen van alle tijden zo aantrok in ridderverhalen, zoals de Rode Ridder-boeken. Met deze verhalen van de vorige week overleden Leopold Vermeiren, groeide de Vlaamse jeugd drie decennia geleden op. Dat was een tijd toen “pedant gemoraliseer over christelijk-conservatieve zeden” nog niet uit de mode was. Mij verheugt het dat dit “pedante gemoraliseer” stilaan terug “in” wordt. Hopelijk komen er nog vele Narnia-films, en hopelijk zal dat bij Focus Knack nog tot veel tandengeknars leiden.