Een juridisch adviesorgaan van de Europese Unie sprak zich eerder deze maand uit tegen een verdrag dat Slovakije wil sluiten met het Vaticaan. Slovakije garandeert daarin dat katholieke ziekenhuizen, artsen en verplegers niet verplicht zullen worden mee te werken aan abortus, euthanasie, het klonen van mensen en andere praktijken die tegen hun geweten ingaan.

Het EU-adviesorgaan, het zg. “Netwerk van Onafhankelijke Experten inzake Fundamentele Rechten,” verwerpt het geplande verdrag omdat het recht van een vrouw op abortus een “internationaal erkend mensenrecht is.” Het adviesorgaan erkent dat een arts het recht heeft om zijn geweten te volgen, maar stelt dat wanneer artsen dit recht inroepen het recht van de vrouw op abortus geschonden kan worden. Indien zich zulk conflict voordoet, moet volgens de experts het recht op gewetensvrijheid wijken omdat dit recht “niet onbeperkt is.”

Volgens de EU-experts moet de overheid in Slovakije garanderen dat elke vrouw in een straal van 50 kilometer van haar woning een aborterende dokter kan vinden. Dat is moeilijk want de meeste artsen in landelijke, afgelegen delen van Slovakije zijn katholiek. Vandaar dat de garantie van de overheid om geen katholieken tot abortus te dwingen in strijd wordt geacht met de fundamentele mensenrechten. Over het recht op leven van de derde betrokkene, namelijk het ongeboren kind, wordt in het advies niet gerept. Blijkbaar bestaat zo’n recht volgens de EU-experts niet.

Onbetamelijk

De hele zaak doet denken aan een conflict vijftien jaar geleden toen het stadsbestuur van New York katholieke hospitalen, scholen en sociale centra wilde verplichten om informatie over abortus te verstrekken. Wijlen kardinaal O’Connor antwoordde daarop dat hij in dat geval alle katholieke hospitalen, scholen, gaarkeukens en andere hulpcentra zou sluiten. Linkse politici riepen verontwaardigd dat O’Connor duizenden hulpbehoevenden op straat zou zetten, waarop de kardinaal repliceerde dat niet hij, maar het stadsbestuur, deze mensen op straat zette indien men hem zou verplichten om tegen zijn geweten te handelen.

Toen kardinaal Danneels zich vorige zondag in zijn kersthomilie tegen euthanasie op wilsonbekwamen kantte, werd hij door de VLD tot de orde geroepen met het argument dat een kardinaal zich niet met politiek mag bemoeien. Ik hoorde dinsdag Hans Gijbels, de woordvoerder van Danneels, zijn baas verdedigen in een radio-interview met Geertje De Ceuleneer. Geertje riep de kardinaal ter verantwoording. In plaats van het domme wicht op haar plaats te zetten, zei Gijbels dat men Danneels’ uitspraak tegen euthanasie niet uit zijn context mocht halen. Hij had het over de zwakken in de samenleving in het algemeen gehad “en hij had ook over de vreemdelingen gesproken.”

Geertje vond het onbetamelijk dat de kardinaal aan politiek deed. Dat was helemaal de bedoeling niet, aldus Gijbels. De kardinaal en zijn woordvoerder zijn zeker niet van plan om politici te contacteren over hoe zij moeten stemmen wanneer de euthanasie op wilsonbekwamen straks op de agenda staat. Uiteraard telefoneren noch hij noch zijn baas naar politici om hen te zeggen wat zij al dan niet moeten doen.

Ongeloof

Die verklaring deed me weer aan een andere zaak denken. Tien jaar geleden was ik er getuige van hoe Toon Osaer, de voorganger van Gijbels, op een avond een politica thuis opbelde om haar ter verantwoording te roepen. De politica protesteerde op geregelde tijdstippen voor de deur van de kardinaal om voor haar kinderen katholiek godsdienstonderricht te vragen op katholieke scholen. Zulke houding was “ongepast voor een gelovige politicus,” want, aldus de woordvoerder, de politica “misbruikte haar geloof voor electorale doeleinden.” In dergelijk geval rinkelt de telefoon vanuit Mechelen. Maar politici die eisen dat katholieke instellingen ermee ophouden zich als katholieke instellingen te gedragen worden met rust gelaten.

Opnieuw komt een oude herinnering boven. Twintig jaar geleden moesten vier journalisten van een katholieke krant zich komen verantwoorden voor een commissie bestaande uit een bisschop, twee priesters en een godsdienstleraar. Ik was één van die vier, de huidige hoofdredacteur van ’t Pallieterke was er eveneens bij, evenals Jos Vranckx, de chef religie, en Louis Meerts, de toenmalige hoofdredacteur van Gazet van Antwerpen, waar wij toen werkten. We werden ervan beschuldigd “bevooroordeeld te zijn tegen de Sandinisten in Nicaragua.” Werd er de laatste 40 jaar ooit een katholieke journalist door een klerikale commissie ter verantwoording geroepen omdat hij niet in Christus en de katholieke leer geloofde? Ik denk het niet. Maar wel omdat hij niet in de Sandinisten geloofde.

Eerlijkheid

De voorzitter van de EU-experts die katholieke artsen in Slovakije het recht willen ontzeggen om hun geweten te volgen, is een Belg. Olivier De Schutter doceert rechten aan de Université Catholique de Louvain (UCL). Kardinaal Danneels is kanselier van deze instelling. Het zou mij verbazen indien hij Prof. De Schutter ter verantwoording roept. Uiteraard zal de zg. katholieke prof op een avond thuis geen telefoontje krijgen van de woordvoerder van de kardinaal om hem te zeggen dat de manier waarop hij zich gedraagt, ongepast is voor een gelovige. Uiteraard zal de prof ook nooit voor een klerikale commissie moeten verschijnen, bestaande uit een bisschop, twee priesters en een godsdienstleraar, om zich te verantwoorden voor zijn ongeloof.

Begrijp me nu niet verkeerd. Van mij mag Prof. De Schutter verkondigen wat hij wil. Van mij mag hij ook voor de UCL blijven werken. Ik vind alleen dat de Kerk die C uit de naam van de UCL moet verwijderen, net zoals ze de K moet verwijderen uit die van de KUL en uit de meeste scholen in Vlaanderen. Dat zou tenminste van eerlijkheid getuigen. Maar eerlijkheid is iets wat men van het katholieke instituut in België niet kan verwachten.