Vorige week was ik aanwezig op een internationale bijeenkomst in Lausanne. Ik vloog naar Genève en nam daar de trein. Wanneer ik het perron op het treinstation van de Geneefse luchthaven op stap, vraag ik aan de conducteur aan welke halte ik moet afstappen. Hoort hij aan mijn Frans dat ik Nederlandstalig ben, of weet hij dat het vliegtuig uit Brussel net is aangekomen? Hoe dan ook, hij antwoordt mij in het Nederlands. “U spreekt Nederlands?” zeg ik enigzins verbaasd, waarop hij: “Jawel, Nederlands.”

Later, op de trein, komt de Zwitserse treinconducteur mijn kaartje knippen. Hij zegt dat hij, afgezien van Duits, Frans en Engels, ook een beetje Nederlands spreekt. Ik had ooit een zwarte taxichauffeur in Denver, aan de voet van de Amerikaanse Rocky Mountains, die om God weet welke reden avondles Nederlands volgde en die dolgelukkig was dat hij tijdens de rit naar de luchthaven zijn taalpraktijk wat kon bijspijkeren.

Verrukkelijk

De conferentie in Lausanne, georganiseerd door Karen Horn van de Frankfurter Allgemeine Zeitung, behandelt het thema “Journalistiek en Vrijheid.” We zijn aanwezig met zestien journalisten en academici van tien nationaliteiten. Bart Spruyt van de Nederlandse Burkestichting, die jarenlang parlementair verslaggever was in Den Haag, is een tweede Nederlandstalige. Wanneer we op een avond een wijnproeverij bezoeken halverwege Lausanne en Vevey ontdekt de (Franstalige) wijnboer tot zijn vreugde dat we Nederlandstalig zijn. Hij komt onmiddellijk een babbel doen. Waar heeft hij Nederlands geleerd? Heeft hij in Nederland gewoond? Neen, hij heeft er gewoon vrienden in de buurt van Groningen, waar hij een mondje Nederlands heeft opgepikt. Hij spreekt het met een duidelijke “Hollandse” tongval. Een Amerikaanse medecongressiste, uit Flagstaff, Arizona, mengt zich in de conversatie. Ze vindt Nederlands zo’n mooie taal, met zulke mooie woorden, zoals “verrukkelijk.” Spreekt zij ook Nederlands, vraag ik? Neen, maar ze heeft wel eens bij vrienden in Utrecht gelogeerd, en daar was het “verrukkelijk.”

Onze Waalse medeburgers in dit Belgenland beweren wel eens dat Vlamingen een volk zijn dat gemakkelijk talen leert, en dat Franstaligen het moeilijker hebben met talen, zodat het maar normaal is dat de Vlamingen met de Walen Frans spreken. Terwijl de Zwitserse wijnboer zijn Nederlands uitprobeert op Bart, bedenk ik dat deze Franstalige het er in elk geval niet bijzonder moeilijk mee heeft.

Diep geschokt

De volgende ochtend bevat de krant een stukje over een incident op de Europese top in Brussel. De Franse president Jacques Chirac en zijn minister van Buitenlandse Zaken, Philippe Douste-Blazy, zijn boos de zaal uitgelopen omdat een Fransman, Ernest-Antoine Seillière, voorzitter van Unice, een Europese werkgevers lobbygroep, de 25 leiders van de EU toesprak in het Engels.

“Ik was diep geschokt dat een Fransman Engels sprak tot de Europese raad. Daarom zijn we buitengegaan – om dit niet te moeten aanhoren,” aldus Chirac. Seillière antwoordde dat Engels de taal van de internationale zakenwereld is en dat hij het bijgevolg niet meer dan normaal vindt dat hij zich van het Engels bedient. Voor Chirac is het echter ondraaglijk om een landgenoot te aanschouwen die zich uitdrukt in de taal van Shakespeare in plaats van die van Molière.

Chirac, die in de VS studeerde, begrijpt Engels, maar het niet-willen-begrijpen van Engels is een kwestie van taalimperialisme. Hoewel heel de wereld vandaag Engels als lingua franca hanteert, is er één groep die zich daar niet bij wil neerleggen: de fanatici van de voormalige lingua franca, het Frans.

Ook in eigen land zitten we met dergelijke onverdraagzame exemplaren opgescheept. Olivier Maingain, leider van het racistische FDF, begrijpt perfect Nederlands, aangezien hij in Utrecht studeerde. In België weigert hij het echter te begrijpen. Hoewel de Nederlandstaligen in België de meerderheid vormen, vindt Maingain het niet meer dan normaal dat de Franstalige minderheid zijn taal aan de meerderheid oplegt. Het Frans is immers superieur. Indien Maingain of Chirac zich met ons in de Zwitserse proeverij hadden bevonden, dan waren ze ongetwijfeld “diep geschokt” buitengestapt bij het horen van een Franstalige die zich uitdrukte in de taal van Vondel in plaats van die van Molière.

Klaarfeit

Dat doet me denken aan een Italiaan die ik ooit hoorde boos worden omdat de Fransen over “Léonard de Vinci” spreken, en niet over Leonardo da Vinci. “Wij spreken toch ook niet over ‘Guillermo Shakespierro’!” foeterde hij. Zijn landgenote, “onze” koningin Paola, zal het daarmee niet eens zijn. Zij behoort, als lid van het Belgische vorstenhuis, immers tot de groep der francofone imperialisten. Vandaar dat ze na welhaast een halve eeuw verblijf in dit land er nog altijd niet in is geslaagd om Nederlands te leren – iets wat de Nederlandse kroonprinses Maxima op amper enkele maanden vermocht.

Ook in ons nationale parlement maken de Franstaligen er een gewoonte van om Nederlandtalige namen te “vermassacreren.” Vlaams Belanger Bart Laeremans poogde een paar jaar geleden hetzelfde te doen en de namen van rabiate FDF’ers op zijn Nederlands uit te spreken. Hij sprak de naam van FDF kamerlid Clairfayt uit als “Klaarfeit,” maar werd daarvoor door kamervoorzitter De Croo streng tot de orde geroepen. De Franstaligen kunnen er immers niet aan doen dat zij onze namen niet perfect uitspreken, maar wij moeten hun namen wel met Franse tongval uitspreken, want anders betonen we niet het respect dat we hen verschuldigd zijn.

Zelf zal u mij in Brussel echter geen Frans horen spreken. In Brussel versta ik alleen Nederlands en Engels. In Lausanne deed het echter deugd om nog eens Frans te praten.