Kort nadat Yves Leterme in een interview met de Franse krant Libération ironiserend had gezegd dat de Franstaligen in de Rand blijkbaar intellectueel niet in staat zijn om Nederlands te leren, protesteerde de Brusselse krant Le Soir hiertegen met een oproep die op een advertentie leek. Over een volle pagina uitgesmeerd luidde het: "Pour le respect mutuel, Le Soir se lève - Le Soir komt op voor wederzijds respect" (PDF).

Deze tweetalige slogan was slechts een ondertitel. De ééntalige titel luidde: "Leterme était mal choisi". Een woordspeling: Libération had een slechte keuze gemaakt door Leterme te interviewen, of de term "intellectueel niet in staat" was eeen slechte keuze. Ook het "respect" in de ondertitel is naar verluidt een speelse verwijzing naar de campagneslogan van de CD&V. De eigenlijke boodschap was ook ééntalig Frans, en ik vertaal hem hier:

Er zijn Franstaligen die diepe intellectuele wil hebben om Vlamingen te ontmoeten. Er zijn Vlamingen die een grote intellectuele nieuwsgierigheid hebben naar de Franstalige verwezenlijkingen. Er zijn veel Franstaligen die zich intellectueel onderdompelen in het aanleren van het Nederlands. Er zijn Vlamingen die hun intellect in dienst willen stellen van een open en vranke dialoog met Wallonië. Er zijn Franstaligen en Vlamingen die intellectueel en emotioneel in staat zijn om diepe banden te smeden. Misschien niet met de juiste woorden, maar door de nadruk te leggen op het respect voor de andere en op de wil om zich open te stellen naar hem, zonder vooroordelen, zonder karikatuur, zonder diabolisering. Wij zijn niet perfect, maar onze vaste wil om te begrijpen, te spreken en de ander te ontmoeten is geen ongelukje van de geschiedenis.

Eén bekende Vlaming ging in op deze oproep van Le Soir: Luckas Vander Taelen. In De Morgen van 23 augustus verscheen van hem een opiniestuk, dat in vertaalde vorm werd overgenomen in Le Soir van 25 augustus. In het Nederlands luidde de titel "Beieren aan de Noordzee", door Le Soir vertaald als "Leterme légitime l'insupportable nationalisme flamand", "Leterme legitimeert het ondraaglijke Vlaams-nationalisme".

Niemand in Vlaanderen is blijkbaar geschokt als de minister-president anderstalige landgenoten schoffeert met populistische clichés die het niveau van toogpraat niet overstijgen, zoals: "België is een ongeluk van de geschiedenis." Alsof Vlaanderen dat niet zou zijn: de geschiedenis is een aaneenschakeling van accidenten waaraan enkel mythes een zin kunnen geven. Dat Vlaanderen voorbestemd zou zijn om een staat te worden, is er zo eentje. Vlaanderen is nooit een staatkundige entiteit geweest en de Vlamingen hebben altijd in een smeltkroes van andere culturen geleefd. [...]

De krant Le Soir, die door de VRT-radio al jaren uit het persoverzicht geweerd wordt, publiceerde zaterdag een oproep van de redactie tot meer verdraagzaamheid tussen de gemeenschappen, met als tweetalige slogan : 'Pour le respect mutuel, le Soir se lève. Le Soir komt op voor wederzijds respect'. Het zou een mooie blijk zijn van dit soort respect als een Vlaamse krant de tekst van de advertentie zou afdrukken. Want in Vlaanderen is men vooral bezig met zichzelf en het diaboliseren van de anderen. [...]

Het is een onaangenaam Vlaams trekje om bij het streven naar een immer grotere autonomie almaar minder tolerant te worden voor vreemdelingen en anderstaligen. Vanuit een aloud Vlaams minderwaardigheidscomplex leidt de obsessie van Vlaanderen als homogeen taalgebied ertoe dat samenleven met niet-Vlamingen onmogelijk wordt. En dat vermenging en verbastering stilzwijgend afgekeurd worden. Het Brusselse model interesseert Leterme dan ook niet meer. Vanuit het verre Ieper roept hij dat het Hoofdstedelijk Gewest Brussels DC moet worden. Dat zoiets in de praktijk gewoon onmogelijk te organiseren is, en hij hierdoor eens te meer de realiteit van het Brussels Gewest in vraag stelt, zal Leterme een zorg wezen. Hij wil geen bruggen bouwen naar de Franstaligen, hij wil hen enkel jennen, door bijvoorbeeld fijntjes te stellen dat 80 procent van de Brusselaars niet "Franstalig", maar "niet-Nederlandstalig" is. Als wij van de francofonen respect voor onze taal verwachten, moeten we ons hoeden voor denigrerende uitspraken over de taal van de meerderheid van de Brusselaars.

Nu ga ik mij hier en nu inhoudelijk niet uitspreken over de uitspraken van Leterme, noch over die van Vander Taelen. Ik frons wel mijn wenkbrauwen als ik Le Soir zie opgevoerd worden als tolerante rots in een branding vol onverdraagzaamheid, als lichtbaken in een poel van duister nationalisme.

In tegenstelling tot haar concurrent La Libre Belgique, die zich sinds mensenheugnis profileert als een gematigd belgicistische krant die zich afzet tegen extremisten aan beide zijden van de taalgrens, steunt Le Soir al decennia lang de meest radicale fransdolle extremisten van het FDF, en maakt het elke Vlaamse poging tot verdediging van de eigen taal en het eigen taalgebied belachelijk. Ik lees af en toe Le Soir, en ik heb vaak gedacht dat de beste manier om van een gematigde Vlaming een fervente Flamingant te maken, erin bestaat om hem dagelijks verplicht Le Soir te laten lezen. De krant die nu oproept tot "wederzijds respect mutuel", blijft bijna dagelijks de Vlamingen demoniseren in haar krantenkoppen. Getuige deze foto van de voorpagina's op 18, 25 en 31 augustus:

Het gaat daarbij niet louter om het opkloppen van de kleine taalschermutselingen. Nee, Le Soir blijft op sarcastische en emotionele wijze spotten met de Vlamingen. Als de Vlaamse faciliteitengemeente Drogenbos toestemming weigert aan een reportagekaravaan van Le Soir, Télé Bruxelles en radiozender BXL die de gemeenteraadsverkiezingen in het Frans verslaan (een onhandig gemotiveerde weigering die intussen werd omgezet in een toestemming), dan is dit voor Le Soir voorpaginanieuws. Journalist Olivier Mouton besluit zijn artikel met: "Wat een geblaf het idee van zo'n karavaandoortocht toch kan veroorzaken" ("[...] la caravane [...] est passée [...]. Mais à l'idée de son passage, que d'aboiements"). Een woordspeling op het gezegde "de honden blaffen, maar de karavaan trekt verder". Als Mouton een rechtse Vlaamse blogger was, dan zou het CGKR nu al in actie geschoten zijn, want impliciet heeft hij de Vlamingen vergeleken met honden. En zoals u weet is het CGKR bijzonder gevoelig aan beeldspraak waar dieren in voorkomen: bosmieren en roofdieren hebben al tot juridische klachten geleid. Een Brussels schaap dat schrijft dat Vlaamse honden naar een karavaan met Franstalige kamelen blaffen, dat belooft niet veel goeds. Maar Mouton is geen rechtse Vlaamse blogger. Deze Franstalige journalist, zo één met een perskaart die de handtekening van de minister van Binnenlandse Zaken draagt, heeft met zijn fijnzinnige woordspeling blijk gegeven van zijn hoogstaande culturele bagage, en door het tot voorpaginanieuws opkloppen van Vlaamse administratieve pesterijen heeft hij zich een Goede Belg getoond, want ijverend voor de francophonie in de Vlaamse Rand rond Brussel, in het Frans gewoon "la périphérie bruxelloise" genoemd.

De houding van Le Soir is duidelijk: een Vlaams politicus die op de onwil van de Franstaligen in de Rand wijst, is een 'extremist' die het 'ondraaglijke Vlaams-nationalisme' vrije baan geeft en ons naar Bosnische en Rwandese toestanden leidt. Een Franstalige krant die dagelijks de bezorgdheid van de Vlamingen voor de tweetaligheid van Brussel en het Vlaamse karakter van de Rand belachelijk maakt en opklopt tot voorpaginanieuws, is tolerant, streeft naar wederzijds respect, en is een Goede Belg. Olivier Mouton, Eddy Surmont, Pierre Vassart en Bénédicte Vaes, doe zo verder, jullie kunnen het nog tot baron schoppen.

Tijdens zijn jarenlange zwerftocht werd de Griekse mythische held Odysseus (pour nos amis francophones: Ulysse) verleid door het gezang van meerminnen die 'sirenen' werden genoemd. Zeelui die naar hun sirenenzang luisterden, vergingen in het slechtste geval met man en muis, of werden in het beste geval met schip en al op één of ander strand geworpen. Sindsdien is een "sirenenzang" een pleidooi waaraan moeilijk te weerstaan valt, maar dat tot slechte resultaten leidt.

Een krant die oproept tot "wederzijds respect" en intussen dag na dag de culturele autonomie van de Vlaamse Gemeenschap, de Belgische taalwetgeving, de gewestgrenzen en de taalgrens in vraag stelt, hoe noem je dat? Een sirenenzang? Of een januskop?