@Tuur
Ik weet niet in welke school de sprong heeft plaatsgevonden, maar het is duidelijk dat in die instelling leraren en leerlingen leven in gescheiden werelden. Ik vind het hallucinant dat die hele hall gevuld is met leerlingen die uitkijken naar de aanslag, terwijl geen enkele leraar iets in de gaten heeft. Dat wijst erop, dat de leerlingen in een andere wereld vertoeven. Maatschappelijk gezien heb je niet één doch twee scholen: de officiële school, vertegenwoordigd door de staatsdienaars die daar hun brood verdienen, en de leerlingenschool. Fysiek doordringen beide scholen elkaar, maar mentaal zijn ze verregaand gescheiden. De staatsschool oefent macht uit, fysiek en ideologisch, over de leerlingenschool, en binnen die leerlingenschool leeft een ongeordende vorm van weerstand (ongeordend, want niet enkel fysiek doch ook ideologisch zitten de jongeren onder de knoet). Het leren gebeurt ergens op de raakpunten tussen die twee werelden, waar tegelijk ook macht wordt uitgeoefend. Die macht wordt vrij stringent aangewend: wie in een klas zit, mag bv. niet zomaar spreken of opstaan of zomaar naar het toilet gaan. Ook de aandacht is niet vrij, maar moet gericht worden op het onderwerp dat in leerprogramma’s en uurroosters is vastgelegd. Mijn vermoeden is, dat dit een buitengewoon ongunstige constellatie is voor leeractiviteit. Leren onder dwang, het is bijna een contradictie. Ik heb verscheidene keren tijdsbudgetten opgemaakt voor leerlingen die onder individuele begeleiding studeerden (voor de centrale examencommissie), en dit vergeleken met het aantal lesuren dat in scholen aan eenzelfde hoeveelheid leerstof werd gewijd. Het resultaat lag altijd binnen de vork 1:5 en 1:12 ; de zelfstandig lerenden verwerkten de leerstof 5 à 12 maal sneller. Dit spectaculaire verschil wordt doorgaans niet opgemerkt, omdat bijna iedereen in het schoolsysteem zit en ook internationale vergelijkingen (bv PISA) enkel op schoolse situaties betrekking hebben. De verklaring dient, voor zover ik kan zien, grotendeels gezocht te worden in de dwangsituatie waarin leerlingen in een school vertoeven.

Ik weet niet of democratie in een school de beste oplossing is. Cruciaal lijkt mij te zijn, dat een leerling uit vrije wil in een klas hoort te zitten, en niet omdat ie moét. Indien leerlingen zich vrij per vak konden inschrijven (zoals dat tegenwoordig kan op de unief), en voor ieder vak de optie zouden hebben om (a) klassiek de lessen te volgen en examens af te leggen, (b) geen les te volgen doch de leraar als externe coach te nemen (in te roepen indien er problemen zijn), (c) compleet zelfstandig leren, en enkel aan de examens deel te nemen, dan zou je weinig of geen lln meer hebben die tegen heug & meug achter hun bank zitten. Scholen zouden beter associaties zijn van zelfstandige leraren die op zo’n manier werken, dan de uniformiserende staatsapparaten die ze nu de facto zijn. Volgens mij kan het huidige schoolsysteem zich enkel overeind houden doordat de staat dit systeem via de subsidies geweldig bevoordeligt tov zelfstandig leren (scholen krijgen 6000 euro per jaar en per aso-leerling; wie zelfstandig leert krijgt niets).