Het rommelt, als we de kranten mogen geloven, achter de muren van het Antwerps stadhuis, naar aanleiding van de erkenning van drie Antwerpse moskees. Politiek ‘links’ roept vrolijk, “goedkeuren die subsidieaanvraag” en ‘rechts’ wil de zaak nader bekijken.

Wat erkennen we nu precies? Dat is geen overbodige vraag. Uiteindelijk is er binnen de islam geen hiërarchie zoals het christendom kent. Het is dus niet steeds duidelijk waar islam nu precies voor staat. Zonder die duidelijkheid hoe een moskee dit invult, zit veel ruimte, richting samenleving in alle diversiteit maar evengoed richting segregatie, een nieuwe “apartheid” van gelovigen en ongelovigen, mannen en vrouwen, moslims en “de rest.”

Natuurlijk is daar over nagedacht. Er zijn toetsingscriteria ingesteld waaraan een moskee moet voldoen voor er subsidie wordt toegekend. Een daarvan is de Nederlandse taal. Natuurlijk is het goed als er binnen een moskee Nederlands gesproken zou worden, maar langs de andere kant zijn er stromingen, zoals het salafisme, die juist vooral de Nederlandse taal gebruiken om de jonge generatie moslims te bereiken, juist omdat jongeren vaak helemaal geen Arabisch verstaan. Die stromingen krijgen vat binnen een aantal moskees die voorzien van website in het Nederlands ineens progressief ogen, maar dit daarom nog niet zijn.

Wie aangesloten is bij een integratiedienst maakt in zekere zin deel uit van een stedelijk weefsel. Maar is integratie of de toekenning van subsidie vanuit de integratiesector naar moskees en verenigingen de drijfveer? En wat betekent betrokkenheid binnen een ruime samenleving? Is dit voor een moskee het inrichten van een open-deur-dag voor de buurt, of is integratie ook te bepalen aan de belangstelling en ruimte voor de wijk, lokale partners op beleidsmatig gebied en bijbehorende samenleving? Het is aan te moedigen dat Antwerpenaren de stap over de drempel van moskees zetten, maar zetten moslims ook de stap over de drempel van een kerk voor een tegenbezoek?

En gaan gelovigen in de toekomst soepel om met Vlaamse gebruiken, zoals een glas wijn bij een multiculturele avond? En gemengd sociaal verkeer, kan dat wel of niet? Welke rol gaan moskees opnemen bij deze en andere maatschappelijke vraagstukken?

En dan zijn er vragen over imams en moskees zelf. Ziet de moskee het enkel als wenselijk om een gebedsplaats aan te bieden, omdat voor een gelovige niets anders nodig is. Of willen ze een ruimere invulling zoeken? Indien het laatste het geval is, wat is dan de motivatie? Is de invulling gericht op de wijk, of enkel op gelovigen, en is dit aansluiten bij een seculiere en op levensbeschouwelijk gebied, pluralistische samenleving?

Wat met de teksten uit de Koran die voor segregatie staan, voor ongelijkheid tussen man en vrouw en discriminatie van minderheden die hier wettelijke rechten hebben omdat zij volwaardig deel uitmaken van de samenleving? Kunnen die wel of niet binnen moskees die subsidie ontvangen en wie houdt hier zicht op? Overschrijden we dan niet als samenleving de scheiding tussen kerk of in dit geval moskee en staat?

En hoe zit het nu met imams? De meeste die ik sprak beheersten het Nederlands slecht of helemaal niet en hadden geen  idee over het reilen en zeilen van de omringende samenleving. En imams die wel Nederlands spreken, gaven soms blijk de basisprincipes van de samenleving niet te delen, want uitspraken zoals “Westerse vrouwen dumpen hun kinderen bij de opvang” kan ik moeilijk interpreteren als een visie die vrouwen recht op zelfontplooiing geeft, en opvoeding als gedeelde verantwoordelijkheid tussen mannen en vrouwen ziet. Dus opnieuw: is werkelijk ten gronde onderzocht wie en wat nu eigenlijk subsidie ontvangt? En waar is dan het rapport hierover? Volgens de media alvast niet in het dossier wat flinterdun is!

In werkelijkheid schitterden volgens mij juist vaak welzijnswerkers, politici en ambtenaren door hun afwezigheid binnen de Antwerpse moskees. Dus kun je de vraag stellen wie, op basis waarvan, nu eigenlijk advies geeft over moskees. Niet alleen binnen de ambtenarij is er een groot verschil in zienswijze tussen medewerkers van uiteenlopende diensten die mogelijk toch enige informatie zouden moeten kunnen geven. Maar hoe “neutraal” is dat advies? Zijn bijvoorbeeld lokale partners ondervraagd naar hun ervaring wat samenwerking betreft met de verschillende moskees? Het lijkt me evident dat mogelijk een gelovige moslim of moslima, ook al is hij of zij ambtenaar, vooral rekening houdt met het standpunt van eigen overtuiging en van de doelgroep waarvan hij of zij deel van uitmaakt Maar dat is niet als vanzelfsprekend gelijk aan het belang van een diverse samenleving of het standpunt vanuit het Antwerps bestuur, als dat standpunt er al is, natuurlijk.

Bovendien, gezien de dossiers toch werden goedgekeurd, zijn deze vragen over de stand van zaken dan naar behoren beantwoord? Of nam de Antwerpse gemeenteraad voldoening met dossiers waarbij geen spoor te vinden is van een goed onderzoek naar de achtergrond en visie van Antwerpse moskees? Indien dit zo is, zijn we dan wel “goe bezig” binnen een weloverwogen multicultureel en levensbeschouwelijk divers beleid? En vooral: mogen er wel kritische vragen gesteld worden? En zijn er dan ook nog mensen die dit nog durven?