Links is voorlopig wel voldoende in het ongelijk gesteld: de marxistische economie, de anti-autoritaire opvoeding, de multiculturele samenleving, het zijn allemaal rampen gebleken die weinigen nog durven verdedigen. In het Verenigd Koninkrijk is men nu al zo ver dat ambtenaren van het officiële antiracisme zelf het multiculturalisme dood verklaren. Niet dat ze iets aan hun beleid veranderen, maar ze willen dus niet meer met de alom erkende mislukking van de recentste heilsleer geassocieerd worden.

Tijd voor de gedoodverfde rechtsen om links even links te laten liggen en in eigen huis wat orde op zaken te stellen. Er zijn volop onderlinge twistpunten binnen wat links de rechterzijde noemt. Laten we daarop inzoemen. Bijvoorbeeld op het thema “de staat”, dat kille monster.

“De staat is uw vijand”, zo schrijft onze goede vriend Paul Beliën af en toe. Een begrijpelijk standpunt voor wie in België woont, waar de staat zijn eigenlijke functies in dienst van de burgerlijke samenleving niet vervult en haar integendeel in haar normale functioneren hindert, getuige bv. het wegtrekken van bedrijven uit dit slecht bestuurde land. Edoch, juist de geschiedenis der Nederlanden geeft ook een positievere kijk op de staat.

In Engelstalige literatuur over de Franse revolutie geeft men “de Staten-Generaal” of “les États-Généraux”, de standenvergadering die in 1789 voor het eerst in eeuwen opnieuw bijeen kwam, weer als “the Estates-General”. “Estate” betekent één van de standen in de middeleeuwse maatschappij: de geestelijkheid, de adel, en het gemeen of de “derde stand”. Deze vroege vorm van vertegenwoordiging van de volkswil werd typisch bijeengeroepen om aan de koning-leenheer geld voor oorlogsvoering voor te schieten, vaak in ruil voor de uitbreiding van de autonomie van de leenmannen en de steden. In de Nederlanden was de Staten-Generaal (voor het eerst bijeengeroepen door Filips de Goede in 1464 te Brugge) echter iets anders, zoals blijkt uit de vertaling: “the States-General”. Die vertegenwoordigde niet de standen, maar de staten. Het woord “staat” wil hier ongeveer zeggen “bestuur, beheer” (bv. in “Rijkswaterstaat”) of “volksvertegenwoordiging”.

De “Provinciale Staten” of “Staten-Provinciaal” waren de plaatselijke bestuursraden. In Nederland, na de verlatinghe van 1581, stuurden zij elk ongeacht bevolkingsaantal één vertegenwoordiger naar de Staten-Generaal in Den Haag. De Amerikaanse Senaat is naar dit model opgevat: twee senatoren vertegenwoordigen niet rechtstreeks de burgers van hun staat (die worden evenredig vertegenwoordigd in het Huis van Afgevaardigden) maar wel de staat als zodanig.

De staten stonden de Nederlanders na aan het hart, want zij waren in een tijd van vorstelijk absolutisme een pionierende vorm van volkssoevereiniteit. Daarom noemden Nederlandse ontdekkingsreizigers het eiland ten zuiden van Vuurland “Staten-Eiland”, nu het Argentijnse Isla de los Estados. Een deel van New York, ooit Nieuw Amsterdam, heet nog steeds Staten Island. Zij zagen hun staat niet als een kil monster dat hun dreigend boven het hoofd hing, ze koesterden hem als een prachtige eigen verwezenlijking.

In kringen van flaminganten en heel-Nederlanders plaatst men “staat” graag als negatieve pool tegenover het gekoesterde “volk”, bv. in “staatsnationalisme” versus “volksnationalisme”. Een volk, dat is een identiteit, terwijl een staat in het beste geval alleen een institutioneel instrument is voor het volksleven, en anders een bloedzuiger wiens bestaansreden maar weinig met het volk te maken heeft. Men kan dat echter omdraaien: een volk, daar is men ingetuimeld zonder verdienste, terwijl een staat iets is dat men zelf kneedt of smeedt, en waarop men bij gunstig resultaat wel degelijk fier mag zijn.

De Verenigde Staten van Amerika werden gesticht zonder bijgedachte aan een nationale identiteit. Dat de kolonisten zich van het Britse moederland wilden afscheiden, was geen kwestie van een verschillende, niet-Britse identiteit. Er was geen natie nodig als bestaansreden voor een staat, zij wilden alleen meer vrijheid. Toen Abraham Lincoln in 1863 de secessie van de 13 kolonies in 1776 als de geboorte van “een nieuwe natie” omschreef, was dat slechts een achteruitprojectie vanuit het 19de-eeuwse nationalisme. Een groep vrije mensen hoefde geen aparte natie te zijn om zich als aparte staat te willen organiseren. Een staat kan wenselijk zijn louter als instrument van vrijheid en van goed bestuur.

Concreet: de staat is geen vijand als zijn burgers hem onder hun controle hebben. Nu Nicolas Sarkozy en Gordon Brown, in navolging van Guy Verhofstadt, hun belofte verbroken hebben om de aanvaarding van de EU-grondwet aan een bindende volksraadpleging te onderwerpen, is er alle reden om de directe democratie op de agenda te zetten als het enige middel om de staatsmacht aan de regentenklasse te ontwringen. Veruit de belangrijkste politieke strijd van vandaag is die van de bevolking om de staatsmacht.