In 1973 erkende het Amerikaanse Hooggerechtshof het grondwettelijk recht op abortus met het vonnis Roe vs. Wade. Het Hof zag in de wetten die abortus verboden of inperkten een overtreding van een grondwettelijk recht op privacy. Hiermee werd de wetgeving terzake van de staten vernietigd. Het was een mijlpaal en een van de meest controversiële beslissingen in de geschiedenis van het Hof waardoor het Amerikaanse politieke landschap werd hertekend in voor- (pro-choice) en tegenstanders (pro-life) van abortus. Maar het gaat om meer dan enkel abortus. Tegenstanders zien Roe vs. Wade ook als een inperking van de bevoegdheden van de staten en een ontkenning van zelfbestuur.

In de Amerikaanse staat South Dakota werd vrijdag een wet goedgekeurd die abortus verbiedt. House Bill 1215 [PDF], genaamd ‘Woman’s Health and Life Protection Act’, zorgt er evenwel voor dat een dokter die een abortus uitvoert niet vervolgd wordt indien het leven van de vrouw in gevaar is. Het initiatief vloeit voort uit de South Dakota Abortion Task Force Report [PDF] die het Hooggerechtshof vraagt Roe vs. Wade te heroverwegen en een wettelijk verbod op abortus aanbeveelt. De Task Force erkent dat dit niet meteen kan gebeuren, aangezien pro-abortus organisaties dit zullen aanvechten, met een jarenlange juridische strijd tot gevolg.

De anti-abortuswet van de Mount Rushmore State kan niet in werking treden zolang Roe vs. Wade in voege is en werd zo compromisloos als mogelijk opgesteld – amendementen om abortus toe te staan na verkrachting en incest werden verworpen – om een juridisch gevecht uit te lokken dat moet eindigen bij het Hooggerechtshof. “I'm convinced that the timing is right for this,” zei de Republikeinse vertegenwoordiger Roger Hunt, een van de initiatiefnemers, met een verwijzing naar de benoeming van Chief Justice John G. Roberts en rechter Samuel A. Alito Jr., beiden conservatieven, tot het Hooggerechtshof. “The strong possibility of a third appointee sometime soon makes this all very real and very viable, I think it will all culminate at the right time,” waarmee Hunt refereert naar de mogelijke pensionering van de 85-jarige rechter John Paul Stevens en zijn daaropvolgende vervanging voor het einde van de tweede ambtstermijn van Bush. De opvolging zou dan een stevige conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof moeten bewerkstelligen die komaf zal maken met Roe vs. Wade.

Niet toevallig…

De Standaard schreef eergisteren dat Stevens “de meest linkse rechter van het Hof” is. Een dergelijke bewering doet de waarheid echter geweld aan. Stevens, die in 1975 benoemd werd door de Republikeinse president Ford, is weliswaar een liberal als het aankomt op abortus, homorechten en federalisme maar stemde destijds voor de herinvoering van de doodstraf, was een tegenstander van positieve discriminatie (affirmative action) en weigerde het recht om de vlag te verbranden te erkennen als een mening. De Segal-Cover score berekent de relatieve ideologische situering van rechters aan het Hooggerechtshof tussen links (1) en rechts (0) en werd geïntroduceerd in het artikel “Ideological Values and the Votes of U.S. Supreme Court Justices” gepubliceerd in The American Political Science Review in 1989. Stevens heeft een score van 0,25. Ter vergelijking: Antonin Scalia is de meest conservatieve met een score van 0 en Ruth Bader Ginsburg de meest linkse met een score van 0,68. De onlangs benoemde rechter Samuel Alito krijgt een score van 0,1 toebedeeld en is daarmee de op een na meest conservatieve rechter in het Hooggerechtshof. Chief Justice John Roberts volgt met 0,12.

Strategie

Niet alle tegenstanders zijn evenwel overtuigd van de kans op slagen van deze frontale aanval. Americans United for Life ziet meer heil in een langetermijnstrategie: “I don't think it's the most prudent thing to do at this time,” verklaarde Daniel McConchie, vice-president van deze pro-life organisatie. McConchie stelt maatregelen voor die abortus geleidelijk aan inperken. De gouverneur van South Dakota, Mike Rounds, is dezelfde mening toegedaan. Hij heeft tot 15 maart om de wet te ondertekenen, maar liet toch optekenen: “I've indicated I'm pro-life and I do believe abortion is wrong and that we should do everything we can to save lives. If this bill accomplishes that, then I am inclined to sign the bill into law.”